Βασίλι Ζάιτσεφ (Vasily Zaitsev): Ρώσος στρατιωτικός, ο πιο διάσημος ελεύθερος σκοπευτής στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Γεννήθηκε στις 23 Μαρτίου 1915 στο Γιελενίσκογιε των Ουραλίων. Το επίθετό του προέρχεται από τη λέξη zayats, που σημαίνει λαγός στα ρωσικά.
Από μικρός κυνηγούσε κάστορες με ένα αυτοσχέδιο τόξο, που του είχε φτιάξει ο παππούς του. Σε ηλικία 12 ετών, ο πατέρας του Γκριγκόρι του χάρισε ένα παλιό όπλο. Ο νεαρός Βάσια άρχισε να κυνηγά ελάφια στις απέραντες στέπες της Σιβηρίας. Στο απαιτητικό κυνήγι του ελαφιού έμαθε την τέχνη της απόκρυψης και της σκόπευσης, τα δύο πιο σημαντικά προσόντα για ένα ελεύθερο σκοπευτή.
Κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου, ο Βάσια Ζάιτσεφ «σκούριαζε» σε κάποια υπηρεσία του Σοβιετικού Ναυτικού. Μόνος του ζήτησε να μετατεθεί στην πρώτη γραμμή. Μία μικρή επίδειξη των ικανοτήτων του ήταν αρκετή για να πεισθούν οι ανώτεροί του.
Τοποθετήθηκε στην 62η Στρατιά (1047ο Σύνταγμα Τυφεκιοφόρων της 284ης Μεραρχίας Πεζικού). Τον Σεπτέμβριο του 1942 η μονάδα του υπεράσπιζε με νύχια και με δόντια το Στάλινγκραντ (σημερινό Βόλγκογκραντ), το οποίο πολιορκούσε η 6η Γερμανική Στρατιά του Φον Πάουλους.
Ο Ζάιτσεφ διέπρεψε κι έγινε ο φόβος και ο τρόμος των Γερμανών. Καλυπτόμενος στα χαλάσματα της μαρτυρικής πόλης εξολόθρευσε επισήμως 243 Γερμανούς και ανεπίσημα πάνω από 400, στο διάστημα 10 Νοεμβρίου-17 Δεκεμβρίου 1942. Παράλληλα, σε ένα αυτοσχέδιο στρατόπεδο έξω από το Στάλινγκραντ μάθαινε τα μυστικά του ελεύθερου σκοπευτή σε άνδρες και γυναίκες. Τα «Λαγουδάκια» του (zaichata), όπως ονομάσθηκαν οι μαθητές του, ευθύνονται για 3.000 σκοτωμούς στρατιωτών του Άξονα.
Οι ελεύθεροι σκοπευτές υπήρξαν ένα σημαντικό εξάρτημα της σοβιετικής στρατιωτικής μηχανής στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Δρούσαν, κυρίως, στα μετόπισθεν του εχθρού, με αντικειμενικό σκοπό να προκαλέσουν σύγχυση και πτώση του ηθικού στο αντίπαλο στρατόπεδο.
Ο Ζάιτσεφ υπηρέτησε στο Στάλινγκραντ έως τον Ιανουάριο του 1943, όταν τραυματίστηκε στο μάτι από θραύσμα νάρκης. Αποθεραπεύτηκε και επέστρεψε στο πολεμικό μέτωπο του Δνείστερου με τον βαθμό του λοχαγού. Μετά τον πόλεμο διηύθυνε ένα εργοστάσιο στο Κίεβο και περιόδευε στη Σοβιετική Ένωση, διηγούμενος τα κατορθώματά του στο Στάλινγκραντ.
O Τζουντ Λο ως Βασίλι Ζάιτσεφ
Τιμήθηκε με πολλά μετάλλια («Λένιν», «Μάχης του Στάλινγκραντ» κ.ά.) και ονομάστηκε «Ήρωας της Σοβιετικής Ένωσης». Πέθανε στο Κίεβο στις 15 Δεκεμβρίου 1991. Το όπλο του, ένα «Μοζίν – Ναγκάν», με το οποίο εξολόθρευσε εκατοντάδες Γερμανούς, φυλάσσεται στο Μουσείο της Μάχης του Στάλινγκραντ στο Βόλγκογκραντ της Ρωσίας.
Ο Ζάιτσεφ έγινε ευρύτερα γνωστός από την πολεμική περιπέτεια του Ζακ-Ζακ Ανό «Ο Εχθρός προ των Πυλών» (2001), παρότι δεν ήταν από τους πρώτους σε παραγωγικότητα ελεύθερους σκοπευτές. Η ταινία του γάλλου σκηνοθέτη αναφέρεται στη Μάχη του Στάλινγκραντ και την τριήμερη μονομαχία του Ζάιτσεφ με τον επίλεκτο σκοπευτή των Γερμανών ταγματάρχη Κένιχ. Η σύγκρουσή τους αυτή αμφισβητείται ιστορικά, αφού δεν υπάρχει σε κανένα στρατιωτικό αρχείο.
Μια άλλη εκδοχή της υποστηρίζει ότι αντίπαλός του δεν ήταν ο Κένιχ, αλλά ο συνταγματάρχης των SS, Χάιντζ Τόρβαλντ. Ίσως η ιστορία αυτή να εφευρέθηκε από κάποιο διοικητή του Κόκκινου Στρατού, προκειμένου να δώσει κουράγιο στους δοκιμαζόμενους στρατιώτες του. Ο Ζάιτσεφ στην αυτοβιογραφία του «Σημειώσεις ενός ελεύθερου σκοπευτή», αναφέρει το γεγονός, αλλά του δίνει μικρή έκταση.
- Άντονι Μπίβορ: «Στάλινγκραντ» (εκδόσεις «Γκοβόστης»)
- «Ο εχθρός προ των πυλών» («Enemy at the Gates»), πολεμική περιπέτεια του Ζαν Ζακ Ανό, παραγωγής 2001. Πρωταγωνιστούν Τζουντ Λο (Ζάιτσεφ), Εντ Χάρις (Κένιχ), Ρέιτσελ Γουάιζ και Τζόζεφ Φάινς.
[shooters]