Ένας Ελληνοκαναδός πίστεψε στις ευεργετικές του ιδιότητες και επένδυσε σε αυτό
«Το χαρούπι ήταν η τροφή των φτωχών και πεινασμένων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και τη γερμανική κατοχή», ίσως να σκεφτείτε.
Οι παλαιότεροι ίσως να θυμούνται το τουρκικό φορτηγό-πλοίο, Κουρτουλούς, το οποίο μετέφερε σημαντικές ποσότητες χαρουπιού στην Ελλάδα, ιδίως στη διάρκεια του μεγάλου λοιμού το 1940.
«Το χαρούπι είναι μόνο για να ταΐζουμε τα ζωντανά», μπορεί να πουν κάποιοι άλλοι απαξιωτικά.
«Το χαρούπι είναι απλά παρεξηγημένο», θα σας πω εγώ. Δεν είναι ούτε ζωοτροφή, ούτε η τροφή των φτωχών και πεινασμένων της κατοχής.
Σίγουρα πάντως δεν είναι μόνο κάτι ή όλα τα παραπάνω.
Πρόκειται για έναν από τους πιο εκλεπτυσμένους και θρεπτικούς καρπούς της ελληνικής γης. Σε αντίθεση με την Ελλάδα, όπου ελάχιστοι γνωρίζουν τη χρησιμότητά και τα παράγωγά του, είναι πολύ δημοφιλής στις περισσότερες χώρες του εξωτερικού.
Ένας Έλληνας του Καναδά, ο Ηλίας Μανούσακας τα γνώριζε όλα αυτά.
Όπως γνώριζε ότι θα έπρεπε να καλύψει το κενό τεχνογνωσίας και ενημέρωσης των Ελλήνων για το χαρούπι. Ότι θα χρειαζόταν να καλύψει το χαμένο έδαφος, επενδύοντας αρκετά χρήματα. Με ασαφή χρονικό ορίζοντα για την απόδοση της επένδυσής του, γεγονός που έκανε ακόμα πιο περίπλοκο το εγχείρημά του.
Μαζί με τον αδελφό του Στέλιο ξεκίνησαν να επενδύουν -καταρχάς στη σκέψη και το σχεδιασμό- με στόχο τη δημιουργία μίας πρότυπης μονάδας παραγωγής και μεταποίησης χαρουπιού. Μετά προχώρησαν στη σταδιακή υλοποίησή της. Ο Ηλίας παρά το γεγονός ότι έζησε πολλά χρόνια στον Καναδά, όπου ασχολήθηκε κυρίως με το χώρο της εστίασης, αποφάσισε να επενδύσει στη χώρα του. (Ο Στέλιος αποχώρησε από την επιχείρηση λίγο αργότερα)
Έζησε τα παιδικά του χρόνια στην Κρήτη και γνώριζε ότι το χαρούπι διατίθεται άφθονο στο νησί του. Έμαθε για τα οφέλη του και αποφάσισε να ασχοληθεί με αυτό τη στιγμή που οι περισσότεροι συντοπίτες του το προόριζαν αποκλειστικά για ζωοτροφή.
Δημιούργησε μηχανήματα που βασίστηκαν σε πατέντες, ελλείψει ανάλογης τεχνογνωσίας στην Ελλάδα. Με έδρα το Ρέθυμνο, η Creta Carob, μία οικογενειακή επιχείρηση, κατάφερε χρόνο με το χρόνο να αυξάνει σταθερά το τζίρο της. Σήμερα διαθέτει συνεργάτες και αντιπροσώπους σε αρκετές χώρες της Ευρώπης, ενώ το 70% των προϊόντων που παράγει προορίζεται για χώρες της αλλοδαπής και μόνο το 30% διοχετεύεται στην εγχώρια αγορά.
Ιστορικά το χαρούπι λέγεται ότι έθρεψε τον Ιωάννη το Βαπτιστή στην έρημο. Γι’ αυτό και βαφτίστηκε αρτόδεντρο του Αγίου Ιωάννη. Η χαρουπιά με τις εναλλακτικές ονομασίες κερωνία, κερατέα η έλλοβος, ευδοκιμεί σε έντονες καιρικές συνθήκες θερμότητας και ψύχους (έως και -7 βαθμούς Κελσίου), ενώ ο καρπός της χρησιμοποιήθηκε στην Αφρική ως μονάδα μέτρησης βάρους κατά το ζύγισμα των μπαχαρικών. Στις Ινδίες χρησιμοποιήθηκε για το ζύγισμα του χρυσού ή πολύτιμων πετραδιών. Έτσι γεννήθηκε η λέξη καράτι, κατά παραφθορά της λέξης «καρούπ» στα αραβικά.
Για το χαρούπι και τις ευεργετικές του ιδιότητες μιλάει ο σύμβουλος πωλήσεων της Creta Carob και ανιψιός του ιδρυτή της, Νίκος Μανούσακας:
– Κύριε Μανούσακα εάν δεν κάνω λάθος δεν είναι αρκετά διαδεδομένο στην Ελλάδα να ασχολείται κανείς με την καλλιέργεια και την παραγωγή χαρουπιού και των παραγώγων του.
«Η εταιρεία μας είναι η μοναδική στην Ελλάδα που ασχολείται με το χαρούπι. Η Creta Carob ιδρύθηκε το 2006 και χρειάστηκε να περάσουν πέντε χρόνια για να βγάλουμε για πρώτη φορά τα προϊόντα μας στην αγορά. Μέχρι εκείνη τη στιγμή προσπαθούσαμε να τελειοποιήσουμε τα μηχανήματα μας, καθότι είναι πάρα πολύ δύσκολο να μετατρέψουμε το χαρούπι σε αλεύρι δεδομένου ότι περιέχει σάκχαρα».
– Σε τι διαφέρει η άλεση του σιταριού από εκείνη του χαρουπιού;
«Το χαρούπι περιέχει μέλι. Έτσι, είναι δύσκολο να μετατρέψουμε σε αλεύρι ένα κολλώδες προϊόν όπως αυτό. Πρόκειται για μία διαδικασία ιδιαίτερα πολύπλοκη, δαπανηρή και χρονοβόρα».
– Ποιο είναι το ποσοστό επάρκειας σε πρώτη ύλη και σε τι ποσοστό εισάγετε ή προμηθεύεστε χαρούπι από άλλους παραγωγούς;
«Αυτή τη στιγμή το χαρούπι που επεξεργαζόμαστε είναι 100% κρητικό, ενώ η Κρήτη διαθέτει μεγάλες ποσότητες από το συγκεκριμένο καρπό. Είναι θετικό ότι έχουμε διπλασιάσει την αξία του προϊόντος, αγοράζοντας σε τιμή πολύ υψηλότερη από τους παραγωγούς. Έτσι, όποιος έχει χαρουπιές πηγαίνει πλέον στο χωράφι και συλλέγει τον καρπό».
– Ουσιαστικά, ενώ σχεδόν κανείς δεν εκτιμούσε το χαρούπι, εσείς δώσατε το κίνητρο σε κάποιους να ασχοληθούν με αυτό.
«Ακριβώς έτσι είναι. Φανταστείτε ότι πριν ξεκινήσει η ενασχόλησή μας με αυτό, η τιμή πώλησης ήταν 12 λεπτά το κιλό. Πλέον η αξία του έχει εκτοξευθεί στη διπλάσια ή και την τριπλάσια τιμή.
Εμείς παράγουμε μόνο βρώσιμα προϊόντα χαρουπιού. Επίσης χρησιμοποιείται αρκετά στην Ελλάδα ως ζωοτροφή. Κάποιοι σπάνε τον καρπό και απομονώνουν το σπόρο, τον οποίο στη συνέχεια εξάγουν κυρίως στην Ιταλία. Ο φλοιός του χρησιμοποιείται από κάποιους, για να ταΐζουν τα κουνέλια, τα πρόβατα ή άλλα ζώα».
– Είναι χρήσιμα, από παραγωγικής πλευράς, όλα τα μέρη ενός χαρουπιού;
«Εμείς κρατάμε το περίβλημα, την ψίχα του. Ο σπόρος εξάγεται στο εξωτερικό, καθώς δεν αναλαμβάνουμε την επεξεργασία του. Ωστόσο χαρούπι είναι ένα φρούτο αρκετά παρεξηγημένο. Οι παλιότεροι θέλουν να το βγάλουν από τη μνήμη τους, καθώς ήταν μία από τις βασικές τροφές στη διάρκεια της κατοχής. Παρόλ’ αυτά πρόκειται για προϊόν με υψηλή διατροφική αξία. Περιέχει πολύ ασβέστιο, φώσφορο, κάλιο, μαγνήσιο, βιταμίνες Α,Β, Β1, Β2 και αρκετά ακόμα πολύτιμα συστατικά.
Η χαρουπιά είναι ένα δέντρο, το οποίο δεν ψεκάζεται καθώς δεν έχει φυσικούς εχθρούς να αντιμετωπίσει, όπως συμβαίνει για παράδειγμα με την ελιά. Ο καρπός επομένως είναι βιολογικός. Εμείς διαθέτουμε προϊόντα απλά αλλά και βιολογικά, τα οποία είναι απολύτως πιστοποιημένα».
(Συγκεκριμένα, ο καρπός περιέχει υψηλό ποσοστό φυτικών πρωτεϊνών (4%), υδατανθράκων (76%), σιδήρου, ασβεστίου, φωσφόρου (81 mg/100 γρ), καλίου (800 mg/100 γρ) και βιταμινών Α και Β, δεν περιέχει οξαλικό οξύ, που μειώνει την ικανότητα του σώματος να αφομοιώνει το ασβέστιο).
– Καλλιεργείτε χαρουπιές ή πρόκειται για αυτοφυές φυτό;
«Το 70% του χαρουπιού στην Κρήτη προέρχεται από αυτοφυή δέντρα και το υπόλοιπο 30% καλλιεργείται. Είναι χαρακτηριστικό ότι λόγω της επάρκειας που εμφανίζει το συγκεκριμένο φυτό στο νησί, οι οργανωμένες καλλιέργειες είναι ελάχιστες. Βέβαια, όσο αυξάνεται η τιμή του, όλο και περισσότεροι είναι εκείνοι που καταφεύγουν στην καλλιέργειά του».
– Είναι κατάλληλη τροφή για διαβητικούς δεδομένου ότι περιέχει διάφορα σάκχαρα όπως μου αναφέρατε προηγουμένως;
«Βεβαίως. Δεν περιέχει γλουτένη, ενώ ο γλυκαιμικός του δείκτης είναι πολύ χαμηλός. Δεν περιέχει καφεΐνη και είναι απόλυτα κατάλληλο για διαβητικούς».
– Έχουν δίκιο όσοι το συγκρίνουν με τη σοκολάτα;
«Το χαρούπι είναι από τη φύση του γλυκό ενώ έχει γεύση που προσομοιάζει σε εκείνη της σοκολάτας. Το υποκατάστατο του κακάο που παράγεται από χαρούπι, έχει σχεδόν την ίδια γεύση με το πραγματικό κακάο».
– Πόσο εύκολο είναι να το βρει κανείς στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή; Πόσοι φούρνοι φτιάχνουν αυτή τη στιγμή ψωμί από χαρούπι και πόσο εφικτό είναι να βρω στην αγορά χαρουπάλευρο ή άλλα προϊόντα;
«Ως εταιρεία έχουμε προβεί σε αρκετές συνεργασίες με μεγάλες εμπορικές επιχειρήσεις. Έτσι, σχεδόν όλα τα καταστήματα βιολογικών προϊόντων σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Κρήτη, πωλούν προϊόντα χαρουπιού».
– Τι μερίδιο των προϊόντων σας εξάγεται και τι ποσοστό από αυτά παραμένει στην ελληνική αγορά;
«Μέχρι στιγμής η αναλογία είναι 70% με 30% σε εξαγωγές και πωλήσεις στο εσωτερικό αντίστοιχα. Το ποσοστό των εξαγωγών αναμένεται μάλιστα να αυξηθεί, μετά τη μεταβολή του συντελεστή ΦΠΑ, καθώς όλα τα προϊόντα χαρουπιού επιβαρύνονται πλέον με 23% και όπως καταλαβαίνετε η ελληνική αγορά θα συρρικνωθεί.
Προς το παρόν κυρίαρχο στις εξαγωγές μας είναι το χαρουπόμελο και ακολουθεί το χαρουπάλευρο. Είναι χαρακτηριστικό ότι αρκετοί Ευρωπαίοι προτιμούν το χαρουπάλευρο, το οποίο είναι ωμό, δεδομένου ότι αρκετοί προτιμούν την ωμοφαγία και όχι τα ψημένα προϊόντα.
Αυτή τη στιγμή εξάγουμε στη Γερμανία, τη Μεγάλη Βρετανία, τη Σλοβενία, τη Γαλλία, την Ολλανδία, τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία».
– Τι προϊόντα παράγετε;
«Τα προϊόντα μας είναι προϊόντα χαρουπιού στο ακέραιο, χωρίς προσθήκη ξένων συστατικών. Αυτή τη στιγμή παράγουμε χαρουπόμελο (σιρόπι χαρουπιού), χαρουπάλευρο, χαρουπόσκονη (ως υποκατάστατο του κακάο), τσάι από χαρούπι. Επίσης παράγουμε υποκατάστατο του καφέ από χαρούπι, το οποίο είναι φυσικά γλυκό και δεν χρειάζεται ζάχαρη, ενώ δεν περιέχει καφεΐνη».
– Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;
«Στόχος μας είναι να αυξήσουμε τους κωδικούς προϊόντων από 40 που είναι σήμερα, σε 80. Αυτό που θέλουμε είναι να μάθει ο κόσμος το χαρούπι. Η πορεία μας είναι σταθερά ανοδική κάθε χρόνο, και επιθυμούμε να συνεχίσουμε με αυτό το ρυθμό».
– Επιδοτείται ως καλλιέργεια από την Ευρωπαϊκή Ένωση;
«Αυτή τη στιγμή δεν επιδοτείται. Ωστόσο είναι κάτι που πρόκειται να συμβεί μελλοντικά. Έχουμε ενταχθεί παρόλ’ αυτά σε κάποιο αναπτυξιακό πρόγραμμα, αλλά ακόμα δεν έχουμε λάβει ούτε ευρώ».
– Ο Έλληνας γνωρίζει τι είναι το χαρούπι;
«Οι νεότερες γενιές γνωρίζουν ελάχιστα γι’ αυτό. Αυτό που ξέρουν οι περισσότεροι Έλληνες, είναι ότι το χαρούπι χρησιμεύει ως ζωοτροφή. Κυρίως οι γηραιότεροι έχουν αναμνήσεις από την κατοχή και τα συναισθήματά τους σε αυτή την περίπτωση είναι ανάμεικτα. Αρκετοί όμως είναι εκείνοι που το εντάσσουν ξανά στη διατροφή τους».
Του Γιώργου Λαμπίρη
