Η ιστορία που θα διαβάσουμε περιγράφει κάτι που όλοι έχουμε αναρωτηθεί για τα μυστήρια της ορθόδοξης εκκλησίας. Είναι τελικά νόμιμο οι εκκλησίες και ο παπάς να πληρώνονται για τους γάμους και τις βαφτίσεις των πιστων;
Είναι παράνομο να ζητούν χρήματα στις βαφτίσεις;
Είναι Κυριακή και το θερμόμετρο έχει σκαρφαλώσει στους 43 βαθμούς Κελσίου. Σε εκκλησία στην Αγία Παρασκευή ένα αγοράκι μόλις ενός έτους ετοιμάζεται να περάσει δροσερότερες στιγμές από εμάς και να πάρει το όνομα Κωνσταντίνος.
Όλα είναι έτοιμα. Ο στολισμός, τα κεράσματα, οι μπομπονιέρες. Λίγο πριν ξεκινήσει το μυστήριο η νονά πηγαίνει στον ιερέα και προσφέρεται να δώσει 100 ευρώ, ένα διόλου ευκαταφρόνητο ποσό στην Ελλάδα της κρίσης. Η απάντησή του την αποστομώνει. «Τι είναι αυτό; Τι να πρωτοπληρώσουμε με αυτά τα χρήματα;».
Μετά από μερικά δευτερόλεπτα αμήχανης σιωπής και παρά τις προσπάθειες της να εξηγήσει στον παπά ότι διαθέτει αυτά τα χρήματα, ενώ όλοι οι Έλληνες -και η ίδια- στενάζουν από τις μειώσεις σε μισθούς και συντάξεις, εκείνος παίρνει τα χρήματα, αφού πρώτα ζητάει από τον πατέρα του παιδιού να καταβάλλει στον ίδιο άλλα 30 ευρώ για να επιτρέψει στους φωτογράφους να τραβήξουν βίντεο το μυστήριο!
Όσοι ακούμε τι έχει προηγηθεί του μυστηρίου της βάπτισης, αν και δεν πέφτουμε από τα σύννεφα, καθώς σε όλους μας έχει συμβεί κάτι παρόμοιο, θυμώνουμε και στην κουβέντα επικρατεί ένα και κυρίαρχο ερώτημα: είναι παράνομο να ζητάνε οι παπάδες χρήματα για να τελέσουν μια βάφτιση ή ένα γάμο;
Η απάντηση του ιερέα Ιγνάτιου
Φως στην απορία μας έρχεται να ρίξει ο ιερέας Ιγνάτιος Μόσχος, διευθυντής του Γραφείου Γάμων και Διαζυγίων της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, ο οποίος μας διαβεβαιώνει γι’ αυτό που όλοι μας υποψιαζόμασταν: είναι παράνομο να ζητούν οι ιερείς χρήματα για να πράξουν ένα από τα ιερά μυστήρια.
Επιλέγει, μάλιστα, τη λέξη «εκτροπή» για να χαρακτηρίσει την πρακτική των ιερωμένων, που συχνά φέρνει σε δύσκολη θέση γονείς και κουμπάρους. Και αν από κάπου πηγάζει αυτή η συμπεριφορά είναι, σύμφωνα με τον ίδιο, αποτέλεσμα της εξουσίας, του τρόπου διαχείρισής της και του εγωισμού των παπάδων.
«Στο παρελθόν έχουν υπάρξει εγκύκλιοι που λένε ότι τα χρήματα που δίνει ο κουμπάρος είναι κατά προαίρεση. Ό,τι δύναται ο καθένας, δεν καθορίζεται από τον ιερέα πλαφόν. Αυτό είναι λάθος και εκτροπή των ιερέων να ζητάνε, δεν είναι σωστό. Η Εκκλησία μάς έχει δώσει οδηγίες για το πώς πρέπει να ενεργεί ο ιερέας.
Υπάρχει άραγε τρόπος, αναρωτιέμαι, να διασφαλίσεις ότι όλα θα κυλήσουν ομαλά, αν αρνηθείς οποιαδήποτε πληρωμή σου ζητηθεί; Γιατί, για να είμαστε ειλικρινείς, οι περισσότεροι από εμάς έχουμε δώσει στον ιερέα χρήματα, ακόμα και όταν θεωρήσαμε υψηλό το τίμημα, καθώς η αμηχανία που νιώσαμε εκείνη τη στιγμή δεν μας επέτρεψε άλλης μορφής αντίδραση. Ο πάτερ Ιγνάτιος μου τονίζει -και παράλληλα με προτρέπει- να μην φοβάμαι να καταγγέλλω τέτοιους είδους περιστατικά στην Αρχιεπισκοπή, ώστε ο Πρωτοσύγκελος να καλεί τον ιερέα και να κρίνει πώς να αξιοποιήσει το θέμα που προκύπτει. «Γίνονται σε εμάς καταγγελίες. Υπάρχουν ποινές, αλλά αραιά και πού» επισημαίνει.
Όσο για την απαίτηση της καταβολής 30 ευρώ για το βίντεο μέσα στο ναό ο πάτερ Ιγνάτιος διευκρινίζει ότι επί Χριστόδουλου είχε βγει εγκύκλιος για την καταβολή ενός ποσού από τον φωτογράφο, κυρίως για το ρεύμα που χρησιμοποιεί μέσα στο ναό. «5 ή 10 ευρώ, όχι 30. Ζουρλαμάρες, τι να πω» τονίζει με έμφαση.
Τι συμβαίνει στους κόλπους της εκκλησίας
«Θεωρείτε ότι στην Ελλάδα της κρίσης μπορεί να νιώσει ο πιστός κοντά στο Θεό όταν η Θεία Χάρη φαίνεται να έχει τίμημα;» τον ρωτώ και διαπιστώνω στη φωνή του μια δυσαρέσκεια, συγκεχυμένη με λύπη.
«Όπως ένας γιατρός σου ζητάει φακελάκι και βρίσκεις έναν καλύτερο, έτσι θα κάνεις και με τον ιερέα. Αυτά είναι δικά μας ατοπήματα. Μην μπερδεύεις τη λατρεία στο Θεό, που μας καλεί να γίνουμε ένα Σώμα με αυτόν, με τις κινήσεις των διαφόρων ιερέων που δεν στέκονται στο ύψος τους. Αυτά είναι απαράδεκτα, λυπάμαι που τα ακούω» λέει.
Του τονίζω ότι υπάρχει μερίδα νέων ανθρώπων που βλέποντας τι γίνεται στους κόλπους της Εκκλησίας στρέφονται προς τον πολιτικό γάμο, θέλοντας να αποφύγουν την επαφή με τη θρησκεία και τους εκπροσώπους της.
«Σε αυτό συμβάλλει πολύς κόσμος. Όταν ακούν τέτοια περιστατικά αντί να πουν το σωστό ή να φρονηματίσουν τον ιερέα -να του πουν ότι αυτό που κάνει δεν είναι σωστό ή να πάνε στην Αρχιεπισκοπή να τον βάλουμε στη θέση του- καταφεύγουν σε άλλες διόδους. Θα μου πεις το να κάνουν τον πολιτικό γάμο δεν είναι μια εναλλακτική λύση; Δεν είναι το θέμα της εναλλακτικής λύσης. Εδώ παίρνουν την ευλογία του μυστηρίου, τη χάρη του Αγίου Πνεύματος για το γάμο τους, μετέχουν μυστηρίου ζωής, της Θείας Κοινωνίας. Ένας ιερέας που έχει κάνει μια παρεκτροπή κοιτάμε να τον επαναφέρουμε στην τάξη και να ζητήσει και συγγνώμη. Και αυτός θα έχει ωφέλεια και εσείς μετά» απαντά.
«Όχι» στο νονό που έχει παντρευτεί με πολιτικό γάμο
Δεν θα μπορούσα φυσικά να μην ρωτήσω τον πάτερα Ιγνάτιο Μόσχο για την Εκκλησία, η οποία δεν επιθυμεί να μετέχουν του μυστηρίου της βάπτισης νονοί που έχουν παντρευτεί με πολιτικό γάμο.
Αναρωτιέμαι αν οι κανόνες έχουν γίνει αυστηρότεροι λόγω της τεταμένης σχέσης που έχει η Εκκλησία με τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, μετά και την ψήφιση του συμφώνου συμβίωσης για τα ομόφυλα ζευγάρια.
«Καμία σχέση οι αυστηρότεροι κανόνες με τον Τσίπρα. Αυτός που θέλει να είναι μέσα στο Σώμα της Εκκλησίας, να είναι μέλος του Χριστού, σημαίνει ότι μετέχει στη Θεία Κοινωνία, στη λειτουργία δηλαδή εξομολογείται, βαπτίζεται. Ένας αβάπτιστος μπορεί να είναι χρυσός και καλός άνθρωπος, αφού είναι όμως αβάπτιστος δεν μπορούμε να τον βάλουμε μέσα στη Θεία Κοινωνία» απαντά.
«Δεν είναι άξιος ένας νονός να γίνει πνευματικός πατέρας αν έχει παντρευτεί με πολιτικό;» τον ρωτώ και εκείνος μου διευκρινίζει:
«Πρέπει να κάνει θρησκευτικό γάμο, να πάρει τη χάρη, είναι χωρίς χάρη αυτός ο άνθρωπος. Γιατί είναι δύσκολο; Θα πει του παπά, πχ “εγώ, κοίταξε, είμαι φτωχός, δεν έχω τίποτα να πληρώσω”. Να έρθει μια καθημερινή, με τα ρούχα της καθημερινής ζωής. Έλα να σου διαβάσω το μυστήριο, τι τα θέλουμε όλα τα άλλα. Το μυστήριο να γίνει. Πώς θα κατηχήσει αυτός ο άνθρωπος το παιδάκι; Γιατί πολλοί κουμπάροι σήμερα είναι άσχετοι. Ποιοι κουμπάροι αναγάγουν τα παιδιά στην Εκκλησία να μετέχουν του μυστηρίου; Μόνα τους βαπτίζονται. Πού είναι οι κουμπάροι, δεν υπάρχουν κουμπάροι, είναι ανύπαρκτοι. Ο κουμπάρος υπόσχεται ενώπιον Θεού και ανθρώπων ότι θα αποτάξει τα έργα του διαβόλου και θα συνταχθεί με το Χριστό. Καμία σύνταξη, κανένα ενδιαφέρον» προσθέτει.