“Δεν ήταν ούτε ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ούτε η Αμφίπολη…”, όπως χαρακτηριστικά ειπώθηκε στην επιστημονική εσπερίδα που διοργανώθηκε από τον καθηγητή Ιστορίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Βασίλη Γούναρη – με την έγκριση των πρυτανικών αρχών. Κι όμως, αυτή η επίμαχη φωτογραφία που έγινε viral στο Διαδίκτυο, στάθηκε η αιτία να αποσταλούν εκατόν πενήντα e-mail μέσα σε 48 ώρες σχετικά με το τι απεικονίζει και φυσικά να αποτελέσει το θέμα της προαναφερθείσας εσπερίδας στο ΑΠΘ με το μεγάλο ερώτημα: Απαθανατίζει, τελικά, η όχι τη Θεσσαλονίκη η περίφημη φωτογραφία;
Ο λόγος για την εικόνα των αδερφών Αμπντουλάχ (;) από τα Εθνικά Αρχεία της Ουγγαρίας διαμορφωμένη από τον Γιάννη Επαμεινώνδα για το περιοδικό Κ της Καθημερινής. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του, είναι τραβηγμένη μεταξύ του 1864 και του 1866 από τις επάλξεις του Λευκού Πύργου με κατεύθυνση βορειοδυτική προς το λιμάνι. Αποτυπώνονται τα θαλάσσια τείχη της πόλης όπως επισκευάστηκαν μετά το σεισμό του 1829 και πριν από την κατεδάφισή τους (μετά το 1870).
Με το που έκανε την εμφάνισή της στο Διαδίκτυο, ωστόσο, η φωτογραφία ξεσήκωσε πλήθος σχολίων σχετικά με το αν απεικονίζει ή όχι τη Θεσσαλονίκη. Γεμάτο ήταν το αμφιθέατρο της Κεντρικής Βιβλιοθήκης όπου συζητήθηκε το επίμαχο θέμα, ποικίλες ήταν οι θεματικές προσεγγίσεις, οι υποθέσεις, οι παρατηρήσεις κι οι αμφισβητήσεις για την αναζήτηση μιας και μόνο απάντησης στο μεγάλο ερώτημα: απεικονίζει τη Θεσσαλονίκη η φωτογραφία;
Αρχιτέκτονες, πολεοδόμοι, χαρτογράφοι, ιστορικοί, έψαξαν, άνοιξαν αρχεία, οθωμανικά βιβλία καταγραφής ακινήτων, πηγές, γραπτές μαρτυρίες, ντοκουμέντα που δίνουν αδιαπραγμάτευτα στοιχεία της περιτειχισμένης Θεσσαλονίκης. Πρότειναν τρόπους διερεύνησης και προκάλεσαν νέα ερωτήματα – μεταξύ άλλων γιατί το τείχος παραμένει ακέραιο ενώ οι πηγές το περιγράφουν κατεστραμμένο;
Κανείς, πάντως, απ’ όσους ήταν εκεί δεν εξέφρασε μόνο αμφιβολίες αλλά και επιστημονικές εκδοχές. Το ερώτημα παραμένει και πυροδοτεί νέες συζητήσεις…