Εξαιρετικά μεγάλη διάδοση γνώρισε κατά το μήνα Ιούνιο του 2022 η «είδηση» ότι, σύμφωνα με τον «νέο Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας», θεσπίστηκε (ή σχεδιάζεται να θεσπιστεί) πρωτοφανές νέο πρόστιμο ύψους 100 ευρώ για όσους οδηγούς μουντζώνουν. Ωστόσο, ο ισχυρισμός δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.
Παραδείγματα άρθρων: in.gr, protothema.gr, insider.gr, thepressproject.gr, megatv.com, alphatv.gr, athensvoice.gr, koutipandoras.gr, rosa.gr, newsbomb.gr, parapolitika.gr, tanea.gr, thetoc.gr, ant1news.gr, imerodromos.gr, huffingtonpost.gr
Παραδείγματα δημοφιλών αναρτήσεων στο Facebook (στιγμιότυπα από τις 21/06/2022):
Σε ορισμένα από τα δημοσιεύματα, συναντήσαμε το εξής κείμενο:
«Νέος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας: Με 100 ευρώ πρόστιμο και αφαίρεση διπλώματος και άδειας κυκλοφορίας τιμωρείται η… μούντζα!
Σύμφωνα με τον νέο ΚΟΚ, το διοικητικό πρόστιμο μεταφράζεται σε 100 ευρώ, ενώ υπάρχει και αφαίρεση διπλώματος και άδειας κυκλοφορίας για δέκα ημέρες
Όλο και πιο προσεκτικοί στη συμπεριφορά τους καλούνται να είναι οι Έλληνες οδηγοί, καθώς ο νέος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας (ΚΟΚ) όχι μόνο προβλέπει χρηματικό πρόστιμο στην περίπτωση που οδηγός… μουντζώσει πεζούς ή άλλους διερχόμενους, αλλά, επιπλέον, υπάρχει και αφαίρεση άδειας και διπλώματος!
Μπορεί βέβαια η συνήθεια αυτή να ανήκει περισσότερο στο… παρελθόν, καθώς δύσκολα θα δει κανείς οδηγούς να μουντζώνουν ο ένας τον άλλον στον δρόμο (εσχάτως προτιμούν να κατεβαίνουν από το όχημά τους και να λύνουν τις διαφορές τους με τα χέρια), ωστόσο ο ΚΟΚ φρόντισε να κάνει ένα βήμα, ώστε οι οδηγοί να γίνουν κάπως πιο κόσμιοι στη συμπεριφορά τους -είτε προς άλλους οδηγούς είτε προς πεζούς.
Αντικειμενικά, πάντως, μοιάζει πραγματικά δύσκολο οι ποινές αυτές να εφαρμοστούν, καθώς η μούντζα είναι μια… στιγμιαία αντίδραση του «αγανακτισμένου» Έλληνα οδηγού, την οποία δύσκολα θα μπορέσει να εντοπίσει η Τροχαία και να επιβάλει και τα σχετικά πρόστιμα.
Για όσους δεν το γνωρίζουν, λοιπόν, η συμπεριφορά αυτή τιμωρείται από τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας. Συγκεκριμένα, το διοικητικό πρόστιμο μεταφράζεται σε 100 ευρώ, ενώ υπάρχει και αφαίρεση διπλώματος και άδειας κυκλοφορίας για δέκα ημέρες».
Η εν λόγω «είδηση» μεταδόθηκε και σε ενημερωτικές τηλεοπτικές εκπομπές σταθμών όπως Open TV, Mega Channel, Alpha TV, συμπεριλαμβανομένων και ρεπορτάζ με τις αντιδράσεις πολιτών για «το νέο μέτρο», ή κανάλια στο YouTube όπως Proto Thema:
[πηγή: YouTube/Ethnos Newspaper]
[πηγή: megatv.com]
[πηγή: alphatv.gr]
[πηγή: YouTube/Proto Thema]
Τι ισχύει
Οι πρώτες αναφορές σε θέσπιση κάποιου νέου, πρωτοφανούς, προστίμου για την αγενή χειρονομία της μούντζας, με αναφορές σε «νέο ΚΟΚ» που ισχύει ή σχεδιάζεται άμεσα να ισχύει, παρατηρήθηκαν το απόγευμα της 14/06/2022, σε άρθρα ενημερωτικών ιστοσελίδων όπως protothema.gr και in.gr.
Λίγες ώρες νωρίτερα, είχε δημοσιευθεί ένα σχετικά δημοφιλές στο Facebook άρθρο στην ιστοσελίδα newsauto.gr (Πόσο κοστίζει η… μούντζα και τι ποινές επιφέρει στον οδηγό;), που παρουσίαζε, και ορθά -όπως θα δούμε παρακάτω- ως ισχύουσα νομοθεσία ότι μπορεί να επιβάλλεται πρόστιμο 100 ευρώ για την μούντζα και άλλες αγενείς συμπεριφορές, καθώς και αφαίρεση άδειας και διπλώματος. Το άρθρο αυτό είχε αναπαραχθεί και από το protothema.gr.
Για λόγους που δεν κατέστη δυνατόν να εξακριβωθούν, οι πληροφορίες αυτές (για επιβολή προστίμου 100 ευρώ, αφαίρεση άδειας κυκλοφορίας και άδειας οδήγησης για 10 ημέρες) παρουσιάστηκαν αυθαίρετα τις επόμενες ώρες ως «σχεδιαζόμενη αλλαγή στον ΚΟΚ», με τμήμα του παραπλανητικού άρθρου του protothema.gr να περιέχει σχεδόν αυτολεξεί τμήμα του άρθρου του newsauto.gr.
Τα δημοσιεύματα αυτά δεν επικαλούνταν κάποια συγκεκριμένη δήλωση, ανακοίνωση, εκ μέρους του αρμόδιου Υπουργείου (Μεταφορών και Υποδομών) για σχεδιασμό θέσπισης αυτών των ποινών, ούτε έστω κάποια μη κατονομαζόμενη δημοσιογραφική πηγή.
Δεν εντοπίζεται καμία σχετική, έστω παρεμφερής, αναφορά, στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Μεταφορών και Υποδομών, ούτε και σε δημόσιες εμφανίσεις ή δηλώσεις του Υπουργού Κωνσταντίνου Αχ. Καραμανλή ή του αρμοδίου για τις Μεταφορές Υφυπουργού Μιχάλη Παπαδόπουλου.
Μάλιστα, τις προηγούμενες της κυκλοφορίας των άρθρων αυτών ημέρες, είχαν παρουσιαστεί στη Βουλή από τον Υπουργό Μεταφορών και Υποδομών ορισμένες κατευθύνσεις επάνω στις οποίες σχεδιάζονται πράγματι αλλαγές στον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας. Απουσιάζει όμως από αυτές οποιαδήποτε πληροφορία για «πρόστιμο για μούντζα» Στην σχετική ανακοίνωση τύπου (10/06/2022) στην ιστοσελίδα του Υπουργείου, είχαν αναφερθεί τα εξής :
«[Α]παντώντας σε επίκαιρη ερώτηση για τις αλλαγές στον ΚΟΚ, ο κ. Καραμανλής σημείωσε ότι στο Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο για την Οδική Ασφάλεια για την περίοδο 2021 – 2030, προβλέπεται ένα «Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης Παραβάσεων».
«Στόχος μας δεν είναι οι ποινές να έχουν απλώς έναν τυφλό τιμωρητικό χαρακτήρα. Αντιθέτως, αποβλέπουμε στη συμμόρφωση των οδηγών. Γι’ αυτό και οι ποινές θα είναι δίκαιες και θα αντιστοιχούν στη σοβαρότητα κι επικινδυνότητα της κάθε παράβασης», τόνισε ο κ. Καραμανλής και πρόσθεσε: «Στο πλαίσιο αυτό μία σημαντική αλλαγή είναι ότι οι ποινές θα αφορούν κυρίως στον οδηγό κι όχι το όχημα. Δηλαδή, θα προβλέπεται χρηματικό πρόστιμο, αφαίρεση άδειας οδήγησης, βαθμοί ποινής και λοιπά, και όχι αφαίρεση άδειας κυκλοφορίας. Θα τιμωρείται ο οδηγός και όχι το αυτοκίνητο».
Ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών τόνισε ότι οι ποινές θα είναι αυστηρότερες για παραβάσεις, που μπορεί να προκαλέσουν σοβαρό ατύχημα όπως πχ η παραβίαση ερυθρού σηματοδότη, η υπερβολική ταχύτητα, η αντικανονική προσπέραση, ή η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ κ.λπ.
Ομοίως, καμία σχετική, άμεση ή έμμεση, αναφορά δεν εντοπίστηκε ούτε στο «Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο για την Οδική Ασφάλεια για την περίοδο 2021 – 2030» για το οποίο γινόταν έως πρόσφατα διαβούλευση, ούτε σε συνέντευξη του Υφυπουργού επί των Μεταφορών Μιχάλη Παπαδόπουλου το Μάρτιο του 2022 σχετικά με σχεδιαζόμενες αλλαγές στον ΚΟΚ.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι, κατά το χρόνο συγγραφής των υπό εξέταση άρθρων, καθώς και έως το χρόνο συγγραφής του παρόντος άρθρου, δεν έχει κατατεθεί προς ψήφιση, ούτε καν προς δημόσια διαβούλευση, κανένα νομοσχέδιο για αλλαγές στον ΚΟΚ (δηλαδή διαμορφωμένο κείμενο συγκεκριμένων προτεινόμενων νομοθετικών αλλαγών), κι αυτό επίσης σημαίνει πως δεν έχει αλλάξει ο ΚΟΚ (Ν. 2696/1999).
Αυτό που δεν έχει γίνει ευρέως κατανοητό, είναι πως διοικητικό πρόστιμο (σήμερα ύψους 100 ευρώ) για αγενή συμπεριφορά οδηγού ισχύει ως ποινή ήδη εδώ και πολλά χρόνια, τόσο με τον τωρινό ΚΟΚ, όσο και με τον παλαιότερο.
Πιο συγκεκριμένα, στο άρθρο 12 του ΚΟΚ (Ν. 2696/1999), όπως ισχύει μετά την τροποποίησή του από το άρθρο 17 του Ν.3710/2008, προβλέπονται τα παρακάτω:
7. Οι οδηγοί οχημάτων οφείλουν να συμπεριφέρονται με ευγένεια στους πεζούς και στους άλλους οδηγούς. Οι οδηγοί των επιβατηγών αυτοκινήτων δημόσιας χρήσης μετά ή άνευ μετρητού, ως και οί οδηγοί των μέσων μαζικής μεταφοράς, περιλαμβανομένων και των τουριστικών οχημάτων, οφείλουν να συμπεριφέρονται με ευγένεια στους επιβάτες.
(…)
11. Αυτός που παραβαίνει τις διατάξεις των παραγράφων 1, 3, 4 και 7 τιμωρείται με διοικητικό πρόστιμο διακοσίων ευρώ. Αυτός που παραβαίνει τις διατάξεις της παραγράφου 2 τιμωρείται με διοικητικό πρόστιμο τετρακοσίων ευρώ. Ο οδηγός που παραβαίνει τις διατάξεις των παραγράφων 5 και 6 τιμωρείται με διοικητικό πρόστιμο τριακοσίων πενήντα ευρώ και επί τόπου αφαίρεση της άδειας ικανότητας οδηγού, από τον βεβαιούντα την παράβαση, για δέκα (10) ημέρες και ο επιβάτης που παραβαίνει τις διατάξεις των παραγράφων 5 και 6 τιμωρείται με διοικητικό πρόστιμο εκατό ευρώ. (…)
Πλέον, βάσει του Ν. 4530/2018, άρθρο 28 παρ. 5, τα πρόστιμα που αναφέρονται στον ΚΟΚ ισχύουν μειωμένα κατά 50%, δηλαδή η παραπάνω διάταξη του άρθρου 12 παρ. 11 (πρώτο εδάφιο) μπορεί να διαβάζεται πλέον ως επιβολή διοικητικού προστίμου εκατό (100) ευρώ.
Επιπρόσθετα, σε όσους παραβαίνουν την παρ. 7 του άρθρου 12 του ΚΟΚ (δηλαδή παραβαίνουν την υποχρέωση ευγενούς συμπεριφοράς), επιβάλλεται επιπρόσθετα, και το διοικητικό μέτρο της αφαίρεσης της άδειας ικανότητας οδηγού και της άδειας κυκλοφορίας μετά των κρατικών πινακίδων του οχήματος για δέκα (10) ημέρες, σύμφωνα με όσα ορίζονται στο άρθρο 103 παρ. 1 του Ν. 2696/1999, που τροποποιήθηκε με το άρθρο 43 παρ. 3 του Ν. 2963/2001.
Απόσπασμα από τον προηγούμενο, κατηργημένο σήμερα, ΚΟΚ: Παρόμοια διάταξη υπήρχε στο άρθρο 12 του Ν.2094/1992, ΦΕΚ Α΄ 182/25-11-1992 (σελ. 14 του pdf)
Την άτυπη κωδικοποίηση, εκ μέρους του Υπουργείου Μεταφορών, των διατάξεων του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας μπορείτε να διαβάσετε εδώ.
Με απλά λόγια, η φημολογία περί θέσπισης νέας, καινοφανούς ποινής για μούντζας (ή άλλης αγενούς συμπεριφοράς) δεν έχει βάση απλούστατα διότι ήδη, εδώ και δεκαετίες, υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο για την επιβολή διοικητικών κυρώσεων σε όσους οδηγούς δεν τηρούν την εκ του ΚΟΚ προκύπτουσα υποχρέωση για επίδειξη ευγένειας.
Η νομοθεσία, ως «γενικοί κανόνες δικαίου», δεν θα μπορούσε να εξειδικεύει, άλλωστε, ότι συγκεκριμένη λέξη, χειρονομία ή «στραβοκοίταγμα» συνιστά παράβαση της υποχρέωσης ευγενικής συμπεριφοράς, και η παραβίαση του άρθρου 12 παρ. 7 εξετάζεται κατά περίπτωση. Οπωσδήποτε, το προαναφερθέν νομοθετικό πλαίσιο εύλογα μπορεί να υποστηριχθεί ότι καλύπτει και την κατηγορία της «μούντζας».
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, τα Ellinika Hoaxes απευθύνθηκαν τηλεφωνικά και μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στις 20/06/2022 προς το Υπουργείο Μεταφορών και Υποδομών, και τα έλαβαν από το Γραφείο Τύπου του αρμοδίου επί των Μεταφορών Υφυπουργού, Μιχάλη Παπαδόπουλου, κατηγορηματική δήλωση διάψευσης του ισχυρισμού.
Αφού πρώτα μας επισημάνθηκε ότι υπάρχει το παραπάνω αναλυόμενο νομοθετικό πλαίσιο εδώ και αρκετά χρόνια, μάς διευκρίνισαν επιπροσθέτως ότι δεν υπάρχει καμία πρόθεση νομοθετικής αλλαγής ή εξειδίκευσης του εν λόγω άρθρου. Αγνοούν, επίσης, πώς ξεκίνησε να διαδίδεται ο υπό εξέταση παραπλανητικός ισχυρισμός, αφού καμία τέτοια πρόθεση δεν έχει εξαγγελθεί εκ μέρους του Υπουργείου.
Επιπλέον, επικοινωνήσαμε τηλεφωνικώς στις 22/06/2022 με τον συντάκτη του άρθρου του newsauto.gr (δείτε παραπάνω), κ. Βασίλη Σαρημπαλίδη. Μας διευκρίνισε ότι συνέταξε πρωτογενές και ενημερωτικό ρεπορτάζ λαμβάνοντας υπόψη τις ήδη ισχύουσες διατάξεις του ΚΟΚ, και ότι δεν είχε καμία πληροφορία για σχεδιαζόμενες αλλαγές και νέο ΚΟΚ.
Με βάση όλα τα διαθέσιμα στοιχεία, η κυκλοφορία των πληροφοριών για «πρόστιμο 100 ευρώ, αφαίρεση διπλώματος και άδειας κυκλοφορίας για 10 ημέρες» σε όσους επιδεικνύουν αγενή συμπεριφορά κατά την οδήγηση ως τάχα νέο, πρωτοφανές νομοθετικό πλαίσιο, πιθανότατα προήλθε αρχικά από παρερμηνεία και διαστρέβλωση άρθρου της σελίδας newsauto.gr, που παρουσίαζε ορθά το – εν πολλοίς άγνωστο, και πιθανώς μη εφαρμοζόμενο συχνά – νομοθετικό πλαίσιο που ισχύει εδώ και δεκάδες χρόνια.
Συμπέρασμα
Παρά τις αναφορές για «νέο ΚΟΚ» δεν έχει ψηφιστεί (ή παρουσιαστεί προς διαβούλευση) νομοσχέδιο για νέο Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας. Διοικητικό πρόστιμο (ύψους 100 ευρώ) και ποινές αφαίρεσης άδειας οδήγησης και κυκλοφορίας για αγενή συμπεριφορά γενικά, ισχύουν ήδη εδώ και πολλά χρόνια, όπως προβλέπουν τα άρθρα 12 και 103 του ΚΟΚ. Το Υπουργείο Μεταφορών και Υποδομών δεν έχει προαναγγείλει κάποιο «νέο πρόστιμο για μούντζα» ή κάτι παρεμφερές, και διευκρίνισε στα Ellinika Hoaxes ότι δεν έχει πρόθεση τροποποίησης ή εξειδίκευσης των προαναφερόμενων διατάξεων του ΚΟΚ.