Η ιστορία του εθνικιστή Ismail Morina, ο οποίος είχε σηκώσει drone με τον χάρτη της «Μεγάλης Αλβανίας» σε αγώνα Σερβίας-Αλβανίας. Πλέον, κρατείται στην Κροατία και πρόκειται να εκδοθεί στο Βελιγράδι.
Το βράδυ της 14ης Οκτωβρίου 2014, το γήπεδο της Παρτιζάν στο Βελιγράδι κόχλαζε – η εθνική ομάδα ποδοσφαίρου της Σερβίας υποδεχόταν την αντίστοιχη της Αλβανίας για τα προκριματικά του Euro 2016 και από νωρίς η ατμόσφαιρα στις κερκίδες ήταν ηλεκτρισμένη. Οι δρόμοι γύρω από το γήπεδο ήταν έρημοι και όσοι δεν είχαν εξασφαλίσει εισιτήριο, ήταν κολλημένοι στην τηλεόραση.
Εκτός από έναν. Ο 33χρονος τότε Αλβανός εθνικιστής, Ismail Morina, ήταν ανεβασμένος στο καμπαναριό της εκκλησίας του Αρχαγγέλου Γαβριήλ, έχοντας οπτική επαφή με το τερέν. Αυτός ο τύπος με τη γαμψή μύτη και τα φουντωτά μαλλιά, επρόκειτο να τινάξει στον αέρα τον ποδοσφαιρικό αγώνα, πυροδοτώντας παράλληλα ένα από τα πια σοβαρά επεισόδια στα Βαλκάνια, μετά τους πολέμους της δεκαετίας του ’90.
Δείτε το βίντεο με την στιγμή που Drone μπαίνει μέσα στο γήπεδο με την σημεία της Αλβανίας:
Στις 9.05 κι ενώ το ματς πήγαινε προς το ημίχρονο, χωρίς σκορ, πάνω από τα κεφάλια των θεατών εμφανίστηκε ένα drone, από το οποίο κρεμόταν ένα λάβαρο της λεγόμενης «Μεγάλης Αλβανίας», ενός αλυτρωτικού χάρτη που περιλαμβάνει εδάφη της Σερβίας, του Κοσσόβου, της ΠΓΔΜ και της Ελλάδας. «Θυμάμαι πόσο ήσυχα έφθασε το drone πάνω από τον αγωνιστικό χώρο», δήλωσε αργότερα ο Morina. «Όλοι ήταν μπερδεμένοι στην αρχή, ώσπου είδαν τον μαύρο αετό (σσ: το σύμβολο της αλβανικής σημαίας)», είπε.
Εκείνο το βράδυ οι παίκτες της Σερβίας φορούσαν κόκκινες φανέλες και οι Αλβανοί λευκές. «Περίμενα να είναι αντίστροφα τα χρώματα», είπε ο Morina. Το drone αιωρήθηκε για λίγα λεπτά πάνω από τις κερκίδες όπου βρίσκονταν 30.000 θεατές κι έπειτα κατέβηκε πιο χαμηλά στον αγωνιστικό χώρο. Ένας ποδοσφαιριστής «που φορούσε κόκκινα», ο Σέρβος αμυντικός Stefan Mitrovic, άρπαξε το λάβαρο και το πέταξε στο χορτάρι. «Μέχρι τότε δεν είχα καταλάβει ότι ήταν Σέρβος, όμως ήταν πλέον πολύ αργά», περιέγραψε ο Morina. Ακολούθησαν άγριες συμπλοκές μεταξύ παικτών, ενώ Σέρβοι θεατές εισέβαλαν στο γήπεδο απειλώντας να λιντσάρουν τους Αλβανούς παίκτες, φωνάζοντας ρυθμικά «Σκοτώστε τους». Το ίδιο βράδυ, Αλβανοί βγήκαν στους δρόμους της Μιτρόβιτσα στο Κόσσοβο, φωνάζοντας αντίστοιχα συνθήματα κατά των Σέρβων. Στα Τίρανα, μεγάλο και ένθερμο πλήθος υποδέχθηκε την αποστολή της ποδοσφαιρικής ομάδας.
Ο Morina επικηρύχθηκε στη Σερβία, ενώ Αλβανοί εθνικιστικές τον χαρακτήρισαν ήρωα. Στα Τίρανα, κυρίως νεαροί, τον σταματούσαν στον δρόμο για να φωτογραφηθούν μαζί του. Την ίδια στιγμή, δεχόταν απειλητικά μηνύματα από ultras στο Βελιγράδι και έλεγε δημόσια ότι οπλοφορεί. Στις αρχές του φετινού καλοκαιριού, ταξιδεύοντας για την Ιταλία, όπου είχε ζήσει τα προηγούμενα χρόνια με την Ιταλίδα σύζυγο και τα δύο παιδιά τους, συνελήφθη στο Ντουμπρόβνικ της Κροατίας, με βάση ένταλμα που είχε εκδοθεί σε βάρος του από τις σερβικές Αρχές. Οι Σέρβοι ζητούν την έκδοσή του για «υποκίνηση εγκληματικών πράξεων μεταξύ εθνών», κατηγορία που μπορεί να τον οδηγήσει έως και οκτώ χρόνια στη φυλακή. Ο ίδιος ζήτησε πολιτικό άσυλο στην Κροατία, πιστεύοντας ότι δεν θα τύχει δίκαιης δίκης στο Βελιγράδι. Την περασμένη Τρίτη, όμως, το Ανώτατο Δικαστήριο της Κροατίας έκρινε ότι ο Αλβανός μπορεί να εκδοθεί στη Σερβία.
«Ήταν προετοιμασμένος»
Σε τηλεφωνική επικοινωνία με το VICE, ο δικηγόρος του Morina, Darko Butigan, χαρακτήρισε την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου «αναμενόμενη», καθώς, όπως είπε, η νομοθεσία σχετικά με την έκδοση είναι πολύ αυστηρή και καθορισμένη. Η έκδοση πρέπει να επικυρωθεί τώρα από τον Κροάτη Υπουργό Δικαιοσύνης. «Παρ’ όλα αυτά, η διαδικασία δεν μπορεί να προχωρήσει, αν δεν κριθεί πρώτα το αίτημα για το άσυλο», δήλωσε ο δικηγόρος D. Butigan.
Στην ερώτηση αν επικοινώνησε με τον πελάτη του κι επίσης ποιες ήταν οι πρώτες σκέψεις εκείνου, απάντησε ως εξής: «Ο κύριος Morina ήταν προετοιμασμένος για την απόφαση. Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία για την έκδοση, το δικαστήριο εξετάζει πρωτίστως αν πληρούνται οι τυπικές προϋποθέσεις, δηλαδή η ταυτοπροσωπία του κατηγορούμενου, ότι το αδίκημα δεν έχει τελεσθεί στην επικράτεια της Κροατίας εν προκειμένω, το επίσημο αίτημα της χώρας που ζητά ένα πρόσωπο και τα έγγραφα τεκμηρίωσης». Ο Butigan είχε καταθέσει προσφυγή στις κροατικές Αρχές, υποστηρίζοντας ότι κατά τη διαδικασία έγιναν σφάλματα ουσίας και ότι τα πραγματικά περιστατικά δεν αποτυπώθηκαν σωστά στα δικαστικά έγγραφα.
Ο Ismail Morina
Η απόφαση που ανάβει το πράσινο φως για την έκδοση του Morina στο Βελιγράδι πυροδότησε τα τελευταία 24ωρα νέο κύκλο πολιτικών δηλώσεων. Η Υπουργός Δικαιοσύνης της Σερβίας, Nela Kuburovic, δήλωσε την Τετάρτη ότι τα σερβικά δικαστήρια εγγυώνται μία δίκαιη δίκη για τον Ismail Morina. «Τυπικά, απαιτείται η επικύρωση της έκδοσης από τον Κροάτη Υπουργό Δικαιοσύνης, όμως πιστεύω ότι ο Morina θα εκδοθεί στη Σερβία ώστε να δικαστεί», είπε η Kuburovic. Κινητικότητα υπήρξε και από την απέναντι πλευρά. Το αλβανικό Υπουργείο Δικαιοσύνης ζήτησε την αναστολή της έκδοσης, θεωρώντας ότι προσκρούει στην ευρωπαϊκή σύμβαση για τα δικαιώματα του ανθρώπου. Την Κυριακή, η Αλβανική Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου ανακοίνωσε ότι μαζί με τον πρωθυπουργό Edi Rama, απευθύνει έκκληση στις κροατικές Αρχές να παγώσουν την έκδοση.
Οι Σέρβοι χρέωσαν εξ αρχής την ενέργεια στην αλβανική κυβέρνηση και μάλιστα στο υψηλότερο επίπεδο, κατηγορώντας τον ίδιο τον αδερφό του Αλβανού πρωθυπουργού, Olsi. «Είμαι αηδιασμένος από την εμπλοκή του ονόματός μου. Την ώρα του επεισοδίου βρισκόμουν σε σουίτα του γηπέδου και τραβούσα φωτογραφίες», απάντησε ο αδερφός Rama.
Οι πρόβες και η λύση του καμπαναριού
Πίσω στο Βελιγράδι τον Οκτώβριο του 2014 κι ενώ μέσα στο γήπεδο σημειώνονταν έκτροπα και στα Βαλκάνια ξυπνούσαν φαντάσματα, ο Morina άφησε το τηλεχειριστήριο του drone στην εκκλησία και κατέβηκε στον δρόμο. Μιλώντας αργότερα στους New York Times, περιέγραψε τις πρώτες στιγμές. Περπάτησε ως το αυτοκίνητο, που το είχε αφήσει στα δύο χιλιόμετρα μακριά, κι όταν συνάντησε δύο αστυνομικούς, χώθηκε κάτω από ένα παρκαρισμένο όχημα μέχρι να περάσουν. Λίγο αργότερα οδηγούσε νότια στον αυτοκινητόδρομο, ώσπου πέρασε στο Κόσσοβο. «Μέχρι τότε, πίστευα ότι είχα αποτύχει», είπε στους ΝΥΤ. «Τότε, με πήρε στο τηλέφωνο ένας φίλος από την Ιταλία και μου είπε, «Δικέ μου, είσαι διάσημος»».
Ο Morina είχε ζήσει στο Μιλάνο με την οικογένειά του και εργαζόταν ως χειριστής γερανού. Ο ίδιος ισχυρίζεται ότι η ιδέα της προκλητικής και προβοκατόρικης ενέργειάς του με το drone είχε ριζωθεί στο μυαλό του τέσσερα χρόνια νωρίτερα. Περιγράφει ότι, γυρνώντας μια μέρα από τη δουλειά, πέτυχε στην τηλεόραση έναν αγώνα ποδοσφαίρου, μεταξύ Ιταλίας και Σερβίας για τα προκριματικά του Euro 2012. Το ματς διακόπηκε λόγω επεισοδίων στις κερκίδες, όπου δύο Σέρβοι έκαψαν την αλβανική σημαία. «Δεν μπορούσα να το πιστέψω», είπε ο Morina. «Αν είχα μπει για μπάνιο, θα το έχανα. Αλλά δεν το έχασα».
Ο Ismail Morina ποζάρει με Κοσσοβάρους στρατιώτες. Στο Διαδίκτυο υπάρχουν φωτογραφίες που τον δείχνουν να σχηματίζει με τα χέρια τον αετό της Μεγάλης Αλβανίας. Φωτό: James Montague/ New York Times
Ο ίδιος θεώρησε ιδανική ευκαιρία για «εκδίκηση» τον αγώνα στο Βελιγράδι. Αποκάλυψε ότι είχε αγοράσει περισσότερα από ένα drones για να εκπαιδευτεί και μάλιστα είχε καταστρέψει ένα στις δοκιμές. Επίσης, είπε ότι είχε ταξίδεψε νωρίτερα στο Βελιγράδι για να επιλέξει το κατάλληλο σημείο, όμως θεώρησε λανθασμένα ότι ο αγώνας θα γινόταν στο γήπεδο του Ερυθρού Αστέρα και όχι της Παρτιζάν. Την τελευταία στιγμή, συνειδητοποίησε το λάθος κι άνοιξε το Google Maps στο κινητό, ώστε να αποφασίσει πού ακριβώς ήταν καλύτερο να σταθεί – τελικά ανέβηκε στο καμπαναριό της εκκλησίας του Αρχαγγέλου Γαβριήλ, απέναντι από το στάδιο.
«Είμαι πατριώτης, όχι εθνικιστής, και επέλεξα αυτόν τον τρόπο για να πω στους Σέρβους ότι οι Αλβανοί είναι αυτόχθονες στα Βαλκάνια», είπε ο Morina στον ανταποκριτή των NYT στα Τίρανα. «Αυτό δεν σημαίνει ότι οι Σέρβοι δεν μπορούν να ζουν εδώ, όμως πρέπει να σέβονται τη σημαία μας». Ήταν αμετανόητος και δεν φαινόταν να έχει συνειδητοποιήσει ότι απείλησε να βάλει φωτιά στα Βαλκάνια.
Για την ιστορία, το παιχνίδι που είχε διακοπεί στο Βελιγράδι χρεώθηκε στα χαρτιά από την UEFA ως νίκη της Αλβανίας, με σκορ 3-0. Το σκεπτικό ήταν ότι οι οικοδεσπότες Σέρβοι δεν μπόρεσαν να αποτρέψουν τα επεισόδια. Έναν χρόνο αργότερα, τον Οκτώβριο του 2015, επρόκειτο να γίνει ο επαναληπτικός αγώνας μεταξύ Αλβανίας και Σερβίας, αυτήν τη φορά στο Ελμπασάν. Λίγες ώρες πριν τη σέντρα, ο Morina συνελήφθη στην Αλβανία για παράνομη κατοχή δύο πιστολιών. Πάνω του βρέθηκαν επίσης 36 εισιτήρια του αγώνα.
[vice]