Χιλιάδες πιστοί από όλη την Ελλάδα και από το εξωτερικό, βρέθηκαν στην Μυτιλήνη για το μεγάλο «αρχαίο» ανοιξιάτικο πανηγύρι του νησιού, το πανηγύρι του Ταξιάρχη στο Μανταμάδο.
Από αυτούς πάρα πολλοί πεζοπορούν φορτωμένοι μια λαμπάδα «στο μπόϊ τους», σχεδόν 40 χιλιόμετρα, από την πόλη της Λέσβου μέχρι το μεγάλο προσκύνημα με το μοναδικό στην Ορθοδοξία ανάγλυφο εβένινο μεγάλο εικόνισμα του Αρχαγγέλου, το πλασμένο από άγνωστο υλικό.
Η αρχαία ιστορία της θρησκευτικής εορτής
Όπως αναφέρει η παράδοση, πλάστηκε από χώμα και αίμα καλογέρων που σκοτώθηκαν από πειρατές.
Όπως λέει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο πρωτοπρεσβύτερος και προϊστάμενος του προσκυνήματος π. Στρατής Δήσσος, το εικόνισμα του Ταξιάρχη πλάστηκε από έναν νεαρό μοναχό που κρύφτηκε στη στέγη όταν στο μοναστήρι επέδραμαν οι πειρατές. «Όταν, λέει ο π. Στρατής μεταφέροντας τον τοπικό θρύλο, οι Σαρακηνοί τον αντιλήφθηκαν τον κυνήγησαν μέχρι τη θάλασσα.
Εκεί όμως, βρέθηκαν μπροστά σε μια θάλασσα που μανιασμένη απειλούσε να τους καταπιεί. Τρομαγμένοι τον άφησαν και τράπηκαν σε φυγή. Ο νεαρός καλόγερος απέδωσε τη σωτηρία του στον Ταξιάρχη, συγκέντρωσε το χώμα το μουσκεμένο από το αίμα των σκοτωμένων καλογέρων και έπλασε το εικόνισμα».
Πάντως, η μορφή του εικονίσματος δείχνει πως είναι προϊόν φλογερής πίστης, ενός απλού ανθρώπου. Το σκοτεινό πρόσωπο, εξού και το προσωνύμιο ο «αράπης» που του έχουν δώσει οι ντόπιοι, προβάλλει γεμάτο δύναμη από το ασημένιο «πουκάμισο», με το οποίο είναι σκεπασμένα τα φτερά του. Μάλιστα, σύμφωνα με την παράδοση, πολλοί προσκυνητές έχουν διαφορετικά συναισθήματα αντικρίζοντας την εικόνα. Άλλοι λένε πως ο Ταξιάρχης τους χαμογελά, άλλοι τον βλέπουν άγριο, άλλοι ήρεμο. «Πιστεύουν λέει ο π. Στρατής, πως ο Αρχάγγελος θέλει να τους περάσει διάφορα μηνύματα».
Η προσέλευση κορυφώθηκε απόψε με τον πολυαρχιερατικό εσπερινό στον οποίο παρέστησαν εκτός από τον οικοδεσπότη Μητροπολίτη Μήθυμνας κ. Χρυσόστομο, οι Μητροπολίτες Μυτιλήνης κ. Ιάκωβος, Ελευθερουπόλεως Καβάλας κ. Χρυσόστομος, ο οποίος είναι και Λεσβιακής καταγωγής και Σερρών και Νιγρίτης κ. Θεολόγος. Αύριο, μετά την ολοκλήρωση της Θείας Λειτουργίας και την περιφορά εικόνας του Αρχαγγέλου γύρω από τον Ναό, θα ευλογηθεί το παραδοσιακό φαγητό κισκέκ, κρέας με σιτάρι και άλλα δημητριακά, το οποίο θα διανεμηθεί στους πιστούς.
Όπως έγινε γνωστό, φέτος όπως και πέρυσι δεν θα πραγματοποιηθεί το έθιμο της θανάτωσης ταύρου στην αυλή της εκκλησίας, πράγμα που γινόταν επί αιώνες. Και φέτος ο ταύρος θα σφαγεί στο σφαγείο όπου και θα τεμαχιστεί και στη συνέχεια θα μεταφερθεί στην αυλή της εκκλησίας όπου θα μαγειρευτεί σε τεράστια καζάνια. Τα μικρά ζώα, αρνιά και κατσίκια που προσφέρουν οι πιστοί στον Άγιο όπως και κάθε χρόνο, θα δημοπρατηθούν και θα πωληθούν σε κτηνοτρόφους.
Ο Ταξιάρχης είναι ο προστάτης Άγιος όλης της Λέσβου. Ιδιαίτερα στο παρελθόν τον σέβονταν οι Τούρκοι κάτι που παραμένει ζωντανό μέχρι σήμερα αφού μεταξύ των επισκεπτών είναι και Τούρκοι από τις απέναντι ακτές!
Ο σημερινός ναός που κατασκευάστηκε στη θέση παλιότερου εγκαινιάστηκε αναστηλωμένος εκ βάθρων το 1879 και γιορτάζει κάθε χρόνο την επέτειο των εγκαινίων του την Κυριακή των Μυροφόρων. Σύμφωνα με την παράδοση ο Ταξιάρχης φορούσε σιδερένια παπούτσια και τρέχοντας παντού εξού και πολλοί προσκυνητές φέρνουν και αποθέτουν στη βάση της εικόνα του σιδερένια παπούτσια.
Στον ναό φυλάγεται, εθνικό και θρησκευτικό κειμήλιο, ο αρχιερατικός σάκος του εθνομάρτυρα Οικουμενικού Πατριάρχου Γρηγορίου του Ε΄. Τον σάκο αυτό αγόρασε σε δημοπρασία ο καταγόμενος από το Μανταμάδο Μητροπολίτης Πορφύριος Φωτιάδης, ο οποίος κατά τον απαγχονισμό του Πατριάρχη το 1821 ήταν Πρωτοσύγκελος των Πατριαρχείων. Μετά τον θάνατό του οι συγγενείς του τον δώρισαν στο Προσκύνημα. Υπάρχουν ακόμα, παλιό χρυσοκέντητο επιτραχήλιο του 1656, παλιά ευαγγέλια και εκκλησιαστικά βιβλία. Ανάμεσα στις εικόνες του ναού, υπάρχουν και αρκετές του 16ου αιώνα. Η πηγή απ’ την οποία αναβλύζει τα αγίασμα του ναού, θεωρείται απ’ τις πιο αρχαίες της Λέσβου.