Το σύγχρονο πρότυπο του σεφ είναι πολύ συγκεκριμένο:
Εναλλακτικό στιλ, ψαγμένα υλικά, τατού στα χέρια (με τουλάχιστον ένα κουζινομάχαιρο).
Όσο κι αν προβάλλεται όμως (κυρίως από τα τηλεοπτικά σόου) και όσο κι αν αναπαράγεται, το βασικό στην κουζίνα θα είναι πάντοτε ένα:
Η νοστιμιά. Η ανάδειξη των γεύσεων. Η ικανότητα με την πιο απλή πρώτη ύλη να παράξεις κάτι που θα μοιάζει μοναδικό.
Είτε είσαι διάσημος σεφ με αστέρια Michelin, είτε είσαι ένας ταπεινός καλόγερος του Αγίου Όρους:
Σαν τον αξέχαστο Επιφάνιο…
Φεύγοντας τον Δεκέμβρη του 2020 νικημένος από τον καρκίνο, ο θρυλικός μοναχός άφησε πίσω του μια τεράστια κληρονομιά.
Όχι μόνο ως ιερωμένος, αλλά και ως ένας από τους μεγαλύτερους μύστες της κουζίνας παγκοσμίως!
«Μ’ άρεσε να στέκομαι κοντά στη μάνα μου και να βλέπω πώς μαγειρεύει. Να δοκιμάζω και να μυρίζω τα φαγητά, να καθαρίζω πατάτες και γενικά να τη βοηθάω. Ήμουν ο μόνος από τα πέντε αδέλφια που το έκανα», είχε πει για την πρώτη του επαφή με τη μαγειρική.
Για να εξηγήσει εξίσου απλοϊκά τη μετέπειτα πορεία του ως… σεφ του Αγίου Όρους:
«Μου άρεσε η μαγειρική και απ’ ό,τι φαίνεται, άρεσε και σε αυτούς που έτρωγαν. Έκτοτε και άλλη δουλειά να είχα, σε γιορτές και πανηγύρια με φώναζαν να μαγειρέψω.
Στα πανηγύρια πρέπει να μαγειρέψεις για πολύ κόσμο, κάποιες φορές πάνω από 1.000 άτομα. Πιο πολύ πρέπει να είσαι διοικητής, να διευθύνεις 20 ανθρώπους -ένας να σου κάνει λάθος, σου έχει καταστρέψει το φαγητό».
Γρήγορα ωστόσο φάνηκε ότι το ταλέντο του Επιφάνιου ήταν πολύ μεγάλο για να στριμώχνεται στο κελί του Μυλοποτάμου του Άθω (το οποίο παρέλαβε ερειπωμένο και το έκανε κόσμημα).
Αν και δεν μαγείρευε ποτέ κρέας (ούτε υποκατάστατα όπως η σόγια) και χρησιμοποιούσε το πολύ 5-6 υλικά, έκανε… παπάδες στην κουζίνα.
Με μοναδική εξάρτηση το κρεμμύδι («όταν δεν έχω νομίζω ότι είναι δεμένα τα χέρια μου») και συμβουλή στους νεότερους να είναι φειδωλοί στο αλάτι (αφού «αν παραπέσει, δεν μπορεί να βγει από το φαγητό»).
Χωρίς εξειδικευμένες γνώσεις λοιπόν, χωρίς διπλώματα, με μόνο εφόδιο το μεράκι και την «εκδήλωση αγάπης προς τον πλησίον» (όπως χαρακτήριζε ο ίδιος τη μαγειρική) καταξιώθηκε σε όλον τον κόσμο.
Μαγείρεψε με πασίγνωστους σεφ, όπως ο Τζέιμι Όλιβερ (στον περίφημο πολυχώρο του, «Recipeace» στο Νότινγκ Χιλ).
Ταξίδεψε για να βρεθεί σε συνέδρια, εκθέσεις και διαγωνισμούς τροφίμων.
Έγραψε βιβλίο που μεταφράστηκε σε οκτώ γλώσσες και έκανε μέχρι και τον Γκόρντον Ράμσεϊ ν’ αναφερθεί σ’ αυτό, λέγοντας:
«Επιστρέφουμε στην απλή, αγνή κουζίνα, εκείνη που αποποιείται την απληστία. Να, κάτι σαν την κουζίνα του Αγίου Όρους και ένα βιβλίο συνταγών του, που έχω κι εγώ στη βιβλιοθήκη μου».
Εξάλλου ο Επιφάνιος όχι μόνο δεν αρνούταν την έλλειψη μαγειρικής «επιμόρφωσης», αλλά τη θεωρούσε και δευτερεύουσας σημασίας:
«Δεν πήγα σε σχολές μαγειρικής, ούτε κατέχω κανένα πτυχίο. Έμαθα όμως κοντά στους παλιούς γεροντάδες πώς να τσιγαρίζω το κρεμμύδι σε σιγανή φωτιά, γιατί έλεγαν εκείνοι πως όσο πιο γλυκά ροδίσει το κρεμμύδι, τόσο πιο νόστιμο θα γίνει το φαγητό.
Έμαθα επίσης ότι όλα τα φαγητά στο τέλος του μαγειρέματος θέλουν υπομονή και καρτερία, όταν περιμένουμε πάνω στην καρβουνιά να φύγουν τα περίσσια ζουμιά τους».
Έτσι, δεν χρειαζόταν ένα πλούσιο γεύμα για να καταπλήξει τους τυχερούς που έτρωγαν από τα χέρια του.
Με μια μελιτζανοσαλάτα, έναν χαλβά ή μια χταποδόσουπα (την πιο θρυλική από τις συνταγές του) μπορούσε να κάνει διάσημους σεφ να παραμιλάνε.
Να φιλοξενούν πιάτα του στα πασίγνωστα εστιατόρια τους (όπως το βραβευμένο με τρία αστέρια «Berdardin» της Νέας Υόρκης).
Γι’ αυτό τηλεοπτικά συνεργεία έρχονταν στο Άγιον Όρος να γυρίσουν ντοκιμαντέρ που προβάλλονταν σε όλο τον κόσμο.
Προσωπικότητες του πολιτικού, του πνευματικού, του επιχειρηματικού κόσμου από την Ελλάδα και το εξωτερικό έκαναν παρέλαση στο κελί του.
Ο Ουμπέρτο Έκο ήταν τακτικότατος επισκέπτης του. Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος δοκίμασε τα πιάτα του.
Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου ήταν από τους πρώτους που εξέφρασαν την οδύνη τους όταν απεβίωσε.
Γιατί πραγματικός Άη-Βασίλης δεν υπήρχε και ούτε θα υπάρξει ποτέ.
Υπήρξε όμως (και έκανε και θαύματα στην κουζίνα του) ο «Άγιος Βασίλης της γαστρονομίας», ο θρυλικός Επιφάνιος…