Η ελληνική κυβέρνηση, με πρωτοβουλία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, εξετάζει μέτρα για την αντιμετώπιση της αυξανόμενης παραβατικότητας των ανηλίκων μέσω των κοινωνικών δικτύων, με στόχο να ανακοπεί η διάδοση της βίας και η προβολή της στα social media.
Πρόταση για φίλτρα στα social media των εφήβων
Ο πρωθυπουργός, σε πρόσφατο υπουργικό συμβούλιο, επεσήμανε πως το ζήτημα αυτό αποτελεί ευρύτερο ευρωπαϊκό πρόβλημα, και προανήγγειλε τη δημιουργία ελληνικής πρωτοβουλίας εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αντιμετώπισή του. Ο κ. Μητσοτάκης τόνισε ότι η παραβατικότητα των νέων συνδέεται άμεσα με την έκθεση τους στα κοινωνικά δίκτυα, κάτι που εντείνει το φαινόμενο του ψηφιακού μπούλινγκ και έχει άμεσες επιπτώσεις στην ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων.
Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στον ΟΗΕ, ο πρωθυπουργός υπογράμμισε τη σχέση ανάμεσα στην ψηφιακή και την πραγματική βία, τονίζοντας πως το ψηφιακό μπούλινγκ πλέον έχει αφήσει ένα ξεκάθαρο αποτύπωμα στην κοινωνία. Με βάση αυτή την ανησυχία, είναι επιτακτική η ανάγκη για θεσμική παρέμβαση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ώστε το πρόβλημα να αντιμετωπιστεί στη ρίζα του. Πρόκειται για μια παγκόσμια κρίση, σύμφωνα με τον κ. Μητσοτάκη, που ξεπερνά τα σύνορα της Ελλάδας, καθιστώντας αναγκαία τη διαμόρφωση κανονισμών και μέτρων για την προστασία των ανηλίκων από τους κινδύνους των κοινωνικών δικτύων.
Οι τρεις επιλογές
Η πρόσφατη τοποθέτηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη σχετικά με την ανάγκη περιορισμών στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης δεν έγινε τυχαία, καθώς πρόκειται για ένα ιδιαίτερα περίπλοκο και ευαίσθητο θέμα, το οποίο υπερβαίνει τα εθνικά σύνορα. Οι δημοφιλείς πλατφόρμες όπως το TikTok, το Instagram και το YouTube, όπου νέοι εκτίθενται καθημερινά σε περιεχόμενο βίας και παραβατικής συμπεριφοράς, ανήκουν σε μεγάλες ιδιωτικές εταιρείες και η ρύθμισή τους απαιτεί λεπτομερή σχεδιασμό και νομική κατοχύρωση. Αυτός ο στόχος μπορεί να επιτευχθεί μόνο σε ευρωπαϊκό επίπεδο, μέσω της συντονισμένης παρέμβασης της Ε.Ε.
Ο κ. Μητσοτάκης, ακολουθώντας την ίδια στρατηγική που εφάρμοσε κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 και στην αντιμετώπιση της ακρίβειας, εμφανίζεται αποφασισμένος να προωθήσει συγκεκριμένες και εφαρμόσιμες λύσεις στις Βρυξέλλες. Στόχος του είναι η προστασία των παιδιών από την έκθεση σε σωματική και ψυχική βία μέσω του διαδικτύου, καθώς τέτοιου είδους ερεθίσματα συχνά ενθαρρύνουν την αναπαραγωγή βίαιων συμπεριφορών.
Μια πηγή, καλά ενημερωμένη για το ζήτημα, ανέφερε στην εφημερίδα «Καθημερινή» ότι υπάρχουν τρεις ρεαλιστικές προτάσεις που μπορούν να υποβληθούν προς υιοθέτηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτές οι προτάσεις θα προσφέρουν ουσιαστική προστασία στους ανηλίκους από τους κινδύνους των ψηφιακών πλατφορμών, ενώ θα εξασφαλίσουν την ευρύτερη νομική και κοινωνική προστασία που απαιτείται για να αντιμετωπιστεί το ζήτημα στη ρίζα του.
Πρώτη Επιλογή
Η πρώτη προσέγγιση για την αντιμετώπιση της ψηφιακής παραβατικότητας αφορά την αυστηροποίηση της διαδικασίας εγγραφής στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, με στόχο τη διασφάλιση της ηλικίας των χρηστών. Σήμερα, η εγγραφή είναι εξαιρετικά απλή, χωρίς να απαιτείται κανένα πιστοποιητικό. Προτείνεται, λοιπόν, να εισαχθεί ένα φίλτρο που να απαιτεί τη γονική έγκριση για ανήλικους χρήστες μέχρι την ηλικία των 16 ετών, κατατάσσοντας τους σε ειδική κατηγορία. Αυτή η κατηγορία θα τους προστατεύει από περιεχόμενο που σχετίζεται με σωματική, ψυχική ή σεξουαλική βία, περιορίζοντας την έκθεσή τους σε τέτοιου είδους υλικό.
Δεύτερη Επιλογή
Η δεύτερη πρόταση επικεντρώνεται στη νομοθετική υποχρέωση των πλατφορμών να «κατεβάζουν» άμεσα ακατάλληλα βίντεο, ιδιαίτερα όταν αυτά περιέχουν βίαιες σκηνές. Σήμερα, η διαδικασία αφαίρεσης τέτοιων βίντεο μπορεί να διαρκέσει ακόμα και μία εβδομάδα, γεγονός που προκαλεί σοβαρή ανησυχία. Η πρόταση αυτή προβλέπει ότι οι πλατφόρμες θα είναι υποχρεωμένες να αφαιρούν αμέσως το περιεχόμενο, μετά από αίτημα των κρατικών αρχών, διαφορετικά θα επιβάλλονται χρηματικά πρόστιμα. Ωστόσο, η εφαρμογή αυτής της πρότασης απαιτεί προσεκτική διαχείριση, καθώς η αφαίρεση περιεχομένου δεν μπορεί να γίνεται απευθείας από το κράτος, αλλά μετά από επεξεργασία της πλατφόρμας και σε συμφωνία με το νομικό πλαίσιο που θα ορίσει τι θεωρείται βία, ώστε να μην παραβιάζεται η ελευθερία του λόγου.
Τρίτη Επιλογή
Η τρίτη προσέγγιση αφορά τον έλεγχο των αλγορίθμων που χρησιμοποιούν οι πλατφόρμες για να αναπαράγουν ακατάλληλο περιεχόμενο. Οι αλγόριθμοι στα κοινωνικά δίκτυα είναι σχεδιασμένοι ώστε να κατανοούν τα ενδιαφέροντα του χρήστη και να του προβάλλουν αντίστοιχα βίντεο. Αν, λοιπόν, ένας χρήστης παρακολουθήσει μερικές φορές βίντεο που περιέχουν βία, ληστείες ή πορνογραφικό περιεχόμενο, ο αλγόριθμος θα συνεχίσει να του δείχνει παρόμοιο υλικό. Για τον περιορισμό αυτού του φαινομένου, προτείνεται η εφαρμογή ενός φίλτρου που θα περιορίζει την αναπαραγωγή τέτοιων βίντεο και θα προστατεύει τόσο τους ανηλίκους όσο και τους ενήλικες από την ανεπιθύμητη έκθεση. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης των πλατφορμών, θα επιβάλλονται κυρώσεις με τη μορφή προστίμων.
Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις αποτελούν τη βάση της ελληνικής πρωτοβουλίας, η οποία βρίσκεται υπό επεξεργασία για να λάβει την τελική της μορφή. Αν και η νομική διάσταση του ζητήματος είναι σύνθετη, η ανάγκη για μια ευρωπαϊκή παρέμβαση είναι επιτακτική, καθώς το φαινόμενο της ψηφιακής παραβατικότητας είναι πλέον ένα κρίσιμο πρόβλημα που πλήττει τόσο την Ελλάδα όσο και άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.