Στο Λεωνίδιο κρύβεται το πιο εντυπωσιακό μοναστήρι της Ελλάδας. Η εικόνα του να δεσπόζει στη μέση του βουνού μέσα σε σπηλιά είναι πραγματικά απίστευτη.
Σε μια δύσβατη και βραχώδη περιοχή, δυτικά της πεδιάδας του είναι φωλιασμένη στην κοιλότητα μιας σπηλιάς σε απότομο κοκκινόβραχο σε ύψος 500 μέτρων η Μονή της Σίντζας που είναι αφιερωμένη στον Άγιο Νικόλαο.
Η ακριβής χρονολογία ίδρυσης της μονής είναι άγνωστη αλλά αναφέρεται σε πατριαρχικό έγγραφο του 1622 με υπογραφή του Πατριάρχη Ιεροσολύμων Θεοφάνη. Σύμφωνα με τους μελετητές, η ανέγερση του μοναστηριού τοποθετείται ανάμεσα στο 1200-1300 μ.Χ.
Απο μακρυά φαίνεται απλησίαστο. Το Μοναστήρι ίπταται ανάμεσα σε γη και ουρανό.
Σύντζα σημαίνει συκιά στα Τσακώνικα και πράγματι οι συκιές στολίζουν την απόκρημνη και βραχώδη αυτή γωνιά, δυτικά του Λεωνιδίου. Η θέα προς το Λεωνίδιο και τα νησιά του Αργολικού είναι εξαιρετική.
Η μονή έχει σταυρεπίστεγο καθολικό με ενδιαφέρουσες εικόνες του 1650, σκαλιστό τέμπλο και κατάλευκα κελιά.
Οι πρώτες μαρτυρίες για την ιστορία της χρονολογούνται από το 1628. Ο Ναός του Αγίου Νικολάου είναι εγγεγραμμένη σταυροειδής βασιλική.
Αξίζει να επισημανθεί ότι το σπήλαιο της Σίντζας όπως και τα υπόλοιπα της γύρω περιοχής, κατοικήθηκαν από την Νεότερη Νεολιθική Εποχή ως το Βυζάντιο και αποτέλεσαν καταφύγιο τα νεότερα χρόνια (τουρκοκρατία, γερμανική κατοχή), ακόμη και κατοικία βοσκών της περιοχής (χειμαδιά).
Επίσης πολλά σπηλαιώματα χρησιμοποιήθηκαν σαν σκήτες. Οι ανασκαφές ανέδειξαν αρκετά όστρακα καλυμμένα με σταλαγματικό υλικό καθώς και δείγματα από ανθρωπολογικό υλικό. Βρέθηκαν επίσης θραύσματα αγγείων, σιδερένια εγχειρίδια και ποικίλα τμήματα από κύπελλα, κρατήρες κ.α.
Διάφοροι μύθοι και παραδόσεις σχετίζονται με τη σπηλιά της Σίντζας. Αναφέρεται ότι η πριγκίπισσα της Θήβας, η Ινώ, κόρη του βασιλιά Κάδμου, ανέθρεψε σε αυτή τη σπηλιά τον ανιψιό της Διόνυσο, τον θεό του κρασιού, των σύκων και των καρυδιών. Ή ότι η Σεμέλη είχε εναποθέσει τον γιό της τον Διόνυσο πάνω σε μια «λάρνακα», που την έφεραν δελφίνια στην πραστιάτιδα γη, στην παραλία της Τσακωνιάς.
Μία μεγάλη συκιά στη σπηλιά αποτελούσε -κατά την παράδοση- σημάδι πως εκεί υπήρχε το ιερό τέμενος όπου ανατράφηκε ο Διόνυσος, ο οποίος φύτεψε και τη συκιά. Σύμφωνα με την ίδια παράδοση, το μοναστήρι ονομάστηκε στην τσακώνικη διάλεκτο της «Συκιάς = Συντζάς», όπως λέγεται η συκιά στα τσακώνικα.
Στον Παυσανία αναφέρεται η εξής παράδοση: στην παραλία του Λεωνιδίου «εξεβράσθη» από τα κύματα μέσα σε λάρνακα η Σεμέλη με το παιδί της (και ο τόπος ονομάστηκε «Βρασιαί») και εκεί οι ντόπιοι έθαψαν τη νεκρή μητέρα με τιμές.
Τον γιο του Δία και της Σεμέλης ήρθε και ανέθρεψε στη σπηλιά η Ινώ. Ακόμη και στις ημέρες του Παυσανία έδειχναν το άντρο αυτό που ανατράφηκε ο Διόνυσος και την πεδιάδα του Λεωνιδίου που είχε ονομαστεί «Κήπος Διονύσου».
Αλλά στο ίδιο μέρος ύστερα από αιώνες «εξεβράσθη» το σκήνωμα του αγίου Λεωνίδη, από τον οποίο πήρε το όνομα η πολιτεία του Λεωνιδίου, ενώ προς τιμήν του ιδρύθηκε ναός στην εκεί παραλία της Πλάκας. Το μέρος, όπου υπάρχει και σήμερα το εξωκκλήσι του Αγίου Λεωνίδη, είναι και σήμερα ιδιοκτησία της μονής Σίντζας και ίσως ο ναός να ήταν μετόχι της από παλαιότερα.
Επίσης, στη βιβλιοθήκη της μονής φυλάσσεται ένα κομμάτι από τη σπονδυλική στήλη μιας μεγάλης σαύρας ή κροκόδειλου. Σύμφωνα με την παράδοση, κάποτε στη Μαραθιά του Λεωνιδίου βγήκε ένας δράκος που τρόμαζε τους προσκυνητές από την Ύδρα και τις Σπέτσες που πήγαιναν στη Σίντζα, έως ότου κάποιοι Κρανιδιώτες σκότωσαν «τον όφιν» και ελευθέρωσαν τον τόπο.
Προσεγγίζει κανείς το Μοναστήρι μέσω ενός ομαλού χωματόδρομου που απέχει από το Λεωνίδιο 1 ώρα και 30 λεπτά περίπου για τον πεζοπόρο, ενώ με το αυτοκίνητο γίνεται ευκολότερη η πρόσβαση.
Σήμερα διακρίνει κανείς εύκολα το λευκό μοναστήρι από τον επαρχιακό δρόμο, αλλά κάποτε με την γκρίζα πέτρα του ενσωματωμένη αρμονικά στο δυτικό βάθος της πεδιάδας του Λεωνιδίου μέσα στην χαράδρα έμοιαζε σαν τμήμα του βράχου.