Νομίζουμε ότι γνωρίζουμε τι σημαίνει το γουργουρητό μιας γάτας, αλλά απ’ ό,τι φαίνεται είναι μια πολύ πιο περίπλοκη μορφή επικοινωνίας από ό, τι γνωρίζαμε ως τώρα, λέει το BBC.
Είναι αναμφισβήτητα το πιο αναγνωρίσιμο σημάδι ευχαρίστησης που εκδηλώνεται κάθε φορά που χαϊδεύουμε μια γάτα. Πολλοί πιστεύουν ότι συνδέεται με την ροή του αίματος στην κατώτερη κοίλη φλέβα, η οποία μεταφέρει το αίμα στη δεξιά πλευρά της καρδιάς, αλλά έρευνες έδειξαν ότι το γουργουρητό προέρχεται από τους μυς μέσα στον λάρυγγα της γάτας, οι οποίοι καθώς κινούνται, διαστέλλονται και συστέλλουν τη γλωττίδα – το μέρος του λάρυγγα που περιβάλλει τις φωνητικές χορδές – με αποτέλεσμα να δημιουργείται δόνηση κάθε φορά που η γάτα εισπνέει ή εκπνέει.
Παρόλο που η επιστήμη είναι πλέον αρκετά σίγουρη ότι αυτή είναι η διαδικασία, δεν υπάρχει οριστική απάντηση ως προς το τι προκαλεί αυτήν την αντίδραση. Η μεγαλύτερη ένδειξη είναι ένας νευρωνικός ταλαντωτής βαθιά μέσα στον εγκέφαλο της γάτας, που δεν φαίνεται να έχει κάποιον άλλο σαφή σκοπό.
Η Marjan Debevere, φωτογράφος από το Λονδίνο, φοιτήτρια Ψυχολογίας των Αιλουροειδών και ιδιοκτήτρια τεσσάρων γατών, λέει: «Μέρος του μυστηρίου γύρω από το γουργουρητό είναι ότι συχνά το παρατηρούμε όταν τις γαργαλάμε σε μέρη που τους αρέσει να γαργαλιούνται. Παρόλα αυτά, το κάνουν και από μόνες με διαφορετική για κάθε γάτα ένταση. Κάθε γάτα είναι διαφορετική, κάποιες δεν το κάνουν ποτέ και άλλες το κάνουν συνέχεια. Έχω φωτογραφίσει περισσότερες από 3.000 γάτες και καμιά δεν είχε παρόμοια συμπεριφορά με κάποια άλλη».
Αν και η μελέτη της συμπεριφοράς και της επικοινωνίας των γατών υστερεί σε σχέση με αυτή των σκύλων, υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια.
«Μόλις αρχίσαμε να το καταλαβαίνουμε και υπάρχουν περισσότερα ερωτήματα απ’ ό,τι απαντήσεις», λέει ο κτηνίατρος Gary Weitzman, «Ενώ το γουργουρητό γενικά αντιπροσωπεύει την ικανοποίηση, μπορεί επίσης να εκφράσει νευρικότητα, φόβο και άγχος.
Είναι προφανές ότι το γουργουρητό είναι μια μορφή επικοινωνίας. Οι γάτες αρχίζουν να γουργουρίζουν όταν είναι λίγων ημερών, πράγμα που βοηθά τις μητέρες να τις εντοπίσουν για να τις ταΐσουν. Αυτή η συμπεριφορά μπορεί να επιμείνει σε μερικές ενήλικες γάτες όταν προσπαθούν να πείσουν έναν άνθρωπο ότι είναι ώρα φαγητού. Το κάνουν και όταν τρομάζουν ή μετά από αγχωτικά επεισόδια. Οι ερευνητές έχουν καταγράψει συνηθισμένους ήχους και ήχους που βγάζουν όταν ζητούν τροφή από τους ιδιοκτήτες τους. Ακόμη και άνθρωποι που δεν έχουν γάτα μπορούν να διακρίνουν τη διαφορά, καθώς υπάρχει μια «κραυγή» υψηλότερης συχνότητας, σαν νιαούρισμα. Αυτός ο συγκεκριμένος ήχος μοιάζει με την ανθρώπινη κραυγή κινδύνου που βγάζουν τα μωρά. Σαν άνθρωποι είμαστε φυσικά ευαίσθητοι στην κραυγή του μωρού και γι’ αυτό ανταποκρινόμαστε και σε αυτήν της γάτας.
Θεραπευτικό γουργούρισμα
Μία άλλη υπόθεση είναι ότι αποτελεί θεραπευτική ενέργεια, αφού οι δονήσεις είναι φυσικά αναζωογονητικές, σαν τρόπος να θεραπευτεί η γάτα από το άγχος. Η συχνότητα αυτών των δονήσεων – οι οποίες κυμαίνονται από 20Hz έως 150Hz – θεωρείται ότι προάγει την ανάπτυξη των οστών, καθώς αυτά σκληρένουν σαν αντίδραση στην πίεση.
Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο βλέπουμε τις γάτες να φουντώνουν με εμφανή ικανοποίηση όταν γουργουρίζουν. Στην πραγματικότητα, είναι μια μορφή «αυτο-επισκευής». Μπορεί να έχουν προσαρμόσει τη συνήθη συμπεριφορά τους ως τρόπο αποφυγής τραυματισμού μέσω υπερβολικής άσκησης και έχει επίσης αναπτυχθεί ως μέθοδος για να κρατάει τα οστά και τους ιστούς σε καλή κατάσταση όσο ξεκουράζονται.
Όφελος και για τον άνθρωπο
Και δεν είναι μόνο προς όφελος των ίδιων. Το χάϊδεμα μιας γάτας θεωρείται μορφή ανακούφισης από το στρες, αφού μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης εγκεφαλικών επεισοδίων ή καρδιακών παθήσεων κατά το ένα τρίτο. Οι ίδιες συχνότητες που θεραπεύουν τις γάτες θεραπεύουν κι εμάς.
«Νομίζω ότι το γουργουρητό έχει μεγάλο όφελος για τον άνθρωπο», λέει ο Weitzman. «Πέρα απ’ την ψυχολογική επίδραση, μας καθησυχάζει και μας ευχαριστεί, σαν να χαζεύουμε τα κύματα σε μια παραλία. Τις πρωινές ώρες το χρησιμοποιούν για να ξυπνήσουν τον ιδιοκτήτη τους και να φάνε πρωινό. Οι περισσότεροι από εμάς ταΐζουμε τη γάτα πριν φάμε εμείς πρωινό, πράγμα που δείχνει πόσο αποτελεσματική είναι η επικοινωνία τους».
Η προσπάθεια να προσδιοριστεί η σημασία του γουργουρητού ενισχύεται από την καλύτερη γνώση της γλώσσας του σώματος της γάτας. Με αυτή τη βαθύτερη γνώση, ο δεσμός μεταξύ γάτας και ιδιοκτήτη μπορεί να αυξηθεί σημαντικά.