Έχουμε πει πολλές φορές ότι τα ζώα και ειδικά οι σκύλοι συμπεριφέρονται και εκδηλώνουν αντιδράσεις σαν τους ανθρώπους. Μία νέα μελέτη για τα αγαπημένα μας κατοικίδια έρχεται στο φως και μιλά για τη συμπεριφορά πένθους που είναι πιθανό να εκδηλώσουν αν επιβιώσουν όμως πεθάνει ένας σκύλος φιλαράκος τους με τον οποίο ζούσαν μαζί για καιρό.
Τα κατοικίδιά μας δημιουργούν κοινωνικούς δεσμούς
Κάθε ιδιοκτήτης σκύλου θα σας πει ότι το κατοικίδιο ζώο του μπορεί να δημιουργήσει ισχυρούς κοινωνικούς δεσμούς και να παρουσιάσει περίπλοκες συναισθηματικές αντιδράσεις. Στην πραγματικότητα, μπορεί να φαίνεται προφανές σε κάποιους ότι τα σκυλιά μπορεί να εκδηλώσουν συμπεριφορές πένθους ως απάντηση σε μια απώλεια. Αν και οι αντιδράσεις πένθους έχουν αναφερθεί ευρέως και σε άλλα κοινωνικά είδη, συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων πιθήκων, των φαλαινών και των δελφινιών, των ελεφάντων και των κορακιών, υπάρχουν λίγες επιστημονικές μελέτες για το πένθος σε οικόσιτους σκύλους.
Μια ομάδα ερευνητών αντιμετώπισε αυτό το κενό σε μια νέα εργασία που δημοσιεύτηκε σήμερα στο περιοδικό Scientific Reports. Η Federica Pirrone του Πανεπιστημίου του Μιλάνου και οι συνεργάτες της εξέτασαν 426 Ιταλούς ιδιοκτήτες σκύλων που είχαν τουλάχιστον δύο σκύλους, ο ένας από τους οποίους πέθανε ενώ ο άλλος ήταν ακόμα ζωντανός. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ένα προηγουμένως επικυρωμένο διαδικτυακό ερωτηματολόγιο που τους επέτρεψε να συλλέξουν δεδομένα σχετικά με τις αντιδράσεις πένθους τόσο στους ιδιοκτήτες όσο και στους επιζώντες σκύλους μετά την απώλεια ενός σκύλου με τον οποίο συζούσαν. Εκτός από την αναφορά αλλαγών στη συμπεριφορά του επιζώντος σκύλου, οι ιδιοκτήτες παρείχαν πληροφορίες σχετικά με την προηγούμενη σχέση μεταξύ των σκύλων τους και τα δικά τους επίπεδα άγχους/πένθους μετά την απώλεια του κατοικίδιου ζώου τους.
Σχέση μεταξύ των δύο σκύλων
Συνολικά, η πλειονότητα των ανθρώπων ανέφερε αλλαγές συμπεριφοράς σε έναν σκύλο μετά τον θάνατο ενός σκύλου με τον οποίο συζούσε, συμπεριλαμβανομένης της αυξημένης συμπεριφοράς αναζήτησης προσοχής και της μειωμένης κατανάλωσης φαγητού, του παιχνιδιού και της γενικής δραστηριότητας. Αυτές οι αλλαγές συμπεριφοράς δεν σχετίζονταν με τη διάρκεια του χρόνου που ζούσαν τα σκυλιά μαζί, κάτι που θα περίμενε κανείς αν οι αλλαγές ήταν απλώς μια αντανάκλαση μιας διαταραχής της καθημερινής ρουτίνας του σκύλου. Αντίθετα, η Pirrone και οι συνεργάτες της διαπίστωσαν ότι η σχέση μεταξύ των δύο σκύλων είχε σημασία.
«Το ογδόντα έξι τοις εκατό των συμμετεχόντων παρατήρησαν αρνητικές αλλαγές στη συμπεριφορά του επιζώντος σκύλου μετά τον θάνατο του άλλου σκύλου, αλλά μόνο όταν τα δύο σκυλιά ήταν συνδεδεμένα με μια ιδιαίτερα φιλική, ή ακόμα και γονική, σχέση», λέει η Pirrone. «Η ποιότητα του δεσμού τους ήταν ο κύριος παράγοντας που επηρέασε αυτές τις αλλαγές».
Πενθούν μαζί με τον ιδιοκτήτη τους
Ένας άλλος παράγοντας που επηρέασε τις αντιδράσεις πένθους στους σκύλους ήταν ο βαθμός πένθους του ιδιοκτήτη. Οι επιζώντες σκύλοι αναφέρθηκε ότι ήταν πιο φοβισμένοι όταν οι ιδιοκτήτες τους έδειξαν πιο εμφανή σημάδια ταλαιπωρίας, θυμού και ψυχολογικού τραύματος μετά το θάνατο του κατοικίδιου ζώου τους. Η Pirrone και οι συνεργάτες της λένε ότι αυτό μπορεί να καταδεικνύει συναισθηματική μετάδοση ή μια πρωτόγονη μορφή ενσυναίσθησης μεταξύ των ειδών.
Παραδόξως, ο τρόπος σχέσης του ιδιοκτήτη με τα ζώα δεν συσχετίστηκε με αλλαγές συμπεριφοράς στον επιζώντα σκύλο.
«Αυτό είναι σημαντικό γιατί υποδηλώνει ότι ο ιδιοκτήτης, περιγράφοντας αυτές τις αλλαγές, δεν πρόβαλλε απλώς τον πόνο του στον επιζώντα σκύλο και επομένως είναι πιο πιθανό οι αναφερόμενες αλλαγές συμπεριφοράς να είναι πραγματικές», σχολιάζει η Pirrone.
Αλλά η Pirrone και η ομάδα της προειδοποιούν ότι, αν και αυτές οι αλλαγές συμπεριφοράς μπορεί να είναι πραγματικές, δεν μπορούν να πουν με βεβαιότητα ότι αντιπροσωπεύουν έκφραση πένθους.
Τα σκυλιά εκδηλώνουν στρες αποχωρισμού
«Τα αποτελέσματά μας ανοίγουν το δρόμο σε μια πραγματική πιθανότητα τα κατοικίδια σκυλιά να αισθάνονται θλίψη για τοn θάνατο ενός συντρόφου», εξηγεί η Pirrone. «Ωστόσο, οι αλλαγές συμπεριφοράς που παρατηρήθηκαν μπορεί να είναι ενδεικτικές του άγχους αποχωρισμού. Ως εκ τούτου, δεν μπορούμε επί του παρόντος να γνωρίζουμε με βεβαιότητα εάν τα σκυλιά ανταποκρίνονται στην “απώλεια” μιας συντροφικότητας ή στον “θάνατό” αυτό καθεαυτό».
Όπως και να το χαρακτηρίσετε, οι αντιδράσεις των σκύλων στην απώλεια ενός συντρόφου είναι ένα σημαντικό ζήτημα ευημερίας. Η Pirrone ελπίζει ότι η καλύτερη κατανόηση του τι περνάνε τα σκυλιά μετά από μια απώλεια θα μας βοηθήσει να φροντίσουμε καλύτερα τις συναισθηματικές ανάγκες των κατοικίδιων μας.
«Σήμερα, εκατομμύρια οικογένειες σε όλο τον κόσμο ζουν με περισσότερους από έναν σκύλους», λέει. «Η γνώση των συμπεριφορικών αντιδράσεων και των συναισθημάτων που προκαλεί ο θάνατος ενός σκύλου είναι επομένως θεμελιώδης γιατί θα μας επιτρέψει να αναγνωρίσουμε τις συναισθηματικές ανάγκες πολλών ζώων – και ανθρώπων – που στην πραγματικότητα κινδυνεύουν να υποφέρουν από την απώλεια ενός σκύλου συντρόφου».