Ο άγιος Αρτέμιος ήταν στρατιωτικός στα χρόνια του Μεγάλου Κωνσταντίνου.
Για την αρετή του και τις άλλες ικανότητές του, ο πρώτος χριστιανός αυτοκράτορας τον ανέβασε στα ανώτατα κρατικά αξιώματα και στα 330 μ.Χ. ο Αρτέμιος ήταν ήδη αυγουστάλιος, δηλαδή μικρός αύγουστος, και βασιλέας της Αλεξάνδρειας και της Αιγύπτου – γι’ αυτό και στην αγιογραφία απεικονίζεται κυρίως με στολή Ρωμαίου στρατηγού.
Το 357 μ.Χ. πήγε στην Πάτρα, κατ’ εντολή του αυτοκράτορα Κωνστάντιου, γιου του Μεγάλου Κωνσταντίνου, για να παραλάβει τα σεπτά λείψανα του Αγίου Ανδρέα και να τα ανακομίσει στο νεόκτιστο ναό των Αγίων Αποστόλων στην Κωνσταντινούπολη. Κατά τη διαμονή του εκεί και με την επίβλεψή του κατασκεύασε υδραγωγείο.
Στρατοπεδευμένος στην περιοχή της Μονής Γηροκομείου ελεούσε και βοηθούσε πλήθος αναξιοπαθούντων, κυρίως γερόντων, γεγονός που δικαιολογεί την τοπωνυμία Γηροκομείο.
Ο Αρτέμιος υπήρξε απηνής διώκτης των ειδωλολατρών της Αιγύπτου, γεγονός που προκάλεσε την αντίδρασή τους και την έκφραση παραπόνων προς τον ομοϊδεάτη τους Ιουλιανό, που ανέλαβε την εξουσία μετά το θάνατο του Κωνστάντιου.
Ο Ιουλιανός, γνωστός στην ιστορία ως παραβάτης και αποστάτης, ταξίδεψε κάποτε στην Αίγυπτο και συνάντησε τον άρχοντα Αρτέμιο, για τον οποίο είχε ακούσει να λέγονται πολλά.
Όντας ενοχλημένος από τη ραγδαία εξάπλωση του χριστιανισμού, τον οποίο θεωρούσε ασύμβατο με την ελληνική φιλοσοφία και εν γένει τον ελληνικό πολιτισμό, θεώρησε μεγάλο αμάρτημα τη χριστιανική πίστη του Αρτεμίου – γι’ αυτό και προσπαθούσε σε κάθε ευκαιρία να τον κατακρίνει και να του επιδεικνύει την περιφρόνησή του.
Αυτό έκανε και σε μια επίσκεψη του άρχοντα Αρτεμίου σ’ αυτόν, όταν βρισκόταν στην Αντιόχεια.
Ο αποστάτης βασιλιάς, σαν είδε τον Αρτέμιο, τρελός από θυμό τον κάλεσε κοντά του και άρχισε να του ομιλεί με περιφρόνηση και να τον υβρίζει.
Ο ενάρετος Αρτέμιος σιωπούσε και είχε σκυφτό το κεφάλι. Μπροστά στα μάτια του είχε μόνο τα λόγια του Κυρίου: «Μακάριοι ἔστε ὅταν ὀνειδίσωσιν ὑμᾶς καί διώξωσι καί εἴπωσι πᾶν πονηρόν ρῆμα καθ’ ὑμῶν ψευδόμενοι ἕνεκεν ἐμοῦ. Χαίρετε καί ἀγαλλιάσθε, ὅτι ὁ μισθός ὑμῶν πολύς ἐν τοῖς οὐρανοῖς» (δηλαδή: «Μακάριοι γίνεσθε σεις οι μαθητές μου, όταν σας χλευάσουν και σας καταδιώξουν και σας κακολογήσουν με κάθε ψεύτικη κατηγορία εξαιτίας μου. Χαίρετε και ζωηρά εκδηλώστε τη χαρά σας, γιατί η ανταμοιβή σας στους ουρανούς θα είναι με το παραπάνω»).
Άγιος Αρτέμιος: ο Μεγαλομάρτυρας προστάτης της Αστυνομίας – Εορτή 20 Οκτωβρίου
Αποτέλεσμα εικόνας για το μαρτύριο του Αγίου Αρτεμίου
Όταν όμως ο Ιουλιανός άρχισε να επεκτείνει τις ύβρεις του στα ιερά και όσια της χριστιανικής πίστεως, τότε ο Αρτέμιος σήκωσε με θάρρος το κεφάλι και με παρρησία είπε στον αυτοκράτορα ότι πρέπει να ντρέπεται για τη συμπεριφορά του, ζητώντας του μάλιστα να επιδείξει σεβασμό προς το πρόσωπο του Κυρίου, που είναι ο αληθινός Θεός.
Αυτό ήταν αρκετό για να εξοργισθεί ο Ιουλιανός. Αρχικά τον φυλάκισε αφήνοντάς τον χωρίς ψωμί και νερό για αρκετές μέρες.
Κατόπιν του ζήτησε να προσφέρει θυσία στους μεγάλους θεούς, αν ήθελε να του χαρισθεί η ζωή και η ελευθερία. Και όταν φυσικά ο Αρτέμιος αρνήθηκε, διέταξε να τον βασανίσουν.
Τον έδειραν σκληρά, του ξέσκισαν το σώμα, τον πέτρωσαν κάτω από μια μεγάλη και βαριά πλάκα, που βγήκαν τα μάτια του και ξεχύθηκαν τα σπλάγχνα του, και στο τέλος τον αποκεφάλισαν…
Το μαρτύριο του αγίου Αρτεμίου έλαβε χώρα στις 20 Οκτωβρίου 362 (ή 363) μ.Χ., ημέρα που η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του.
Το ιερό λείψανό του παρέλαβε κάποια διακόνισσα, η Αρίστη, που το μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη, στο ναό του προφήτου Προδρόμου.
Ο Μεγαλομάρτυς Αρτέμιος έχει οριστεί ως προστάτης άγιος της Ελληνικής Αστυνομίας. Είναι ο πολιούχος άγιος της Μυκόνου και του αποδίδονται ιάσεις κήλης και συναφών παθήσεων, καθώς και περί τα 45 θαύματα.