Θα σας δείξω ποιες είναι οι βαθμίδες της αμαρτίας, αρχίζοντας από την πρώτη:
Η πρώτη βαθμίδα της αμαρτίας είναι, όταν κάποιος κάνει το καλό όχι με καλό σκοπό και για τη δόξα του Θεού.
Αυτό μάς το δηλώνει και ο θείος πατήρ Ιωάννης ο Δαμασκηνός όταν λέει: «ότι το καλό δεν είναι καλό, όταν δεν γίνεται με καλό τρόπο».
Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής λέει ότι «ο Θεός σ’ όλα τα έργα μας εξετάζει το σκοπό τους, δηλ. τα κάνουμε γι’ Αυτόν ή για κάποιον άλλον;» Πρέπει να καταλάβουμε ότι αγαθά έργα έχει το σώμα και η ψυχή.
Αρετές του σώματος είναι τα διάφορα πνευματικά έργα του, είτε νηστεία, αγρυπνία, ελεημοσύνη και άλλα, ενώ αγαθό έργο της ψυχής θεωρείται πρώτα ο σκοπός με τον οποίον γίνονται τα έργα αυτής.
Εάν ο σκοπός είναι καλός και για τη δόξα του Θεού, τότε και το έργο είναι ωφέλιμο, ενώ, εάν ο σκοπός είναι πονηρός και το καλό έργο πονηρό γίνεται και χάνει κανείς τον μισθό του από τον Θεό.
Ο Απόστολος Παύλος μάς λέει να κάνουμε τα πάντα για τη δόξα του Θεού (Α’ Θεσ. 4,1). Ενώ ο θείος Μάξιμος λέγει ότι, όταν ακούς την Γραφή να λέει ότι ο καθένας θα πληρωθεί κατά τα έργα του, να γνωρίζεις ότι ο Θεός δεν θα πληρώσει με δίκαιο μισθό τα έργα που δεν έγιναν με αγαθό σκοπό.
Διότι η κρίση του Θεού δεν παρατηρεί τα γενόμενα έργα, αλλά τον σκοπό για τον οποίο έγιναν.
Δεύτερη βαθμίδα αμαρτίας είναι όταν κανείς δεν εργάζεται τέλεια το αγαθό. Ένα παράδειγμα: Κάποιος προσεύχεται στον Θεό, όχι με το νου και την καρδιά, αλλά μόνο με το στόμα και τα χείλη, διότι αφήνει να διασκορπίζεται ο νους του στα παρόντα και φθαρτά αυτού του κόσμου.
Σ’ ένα τέτοιο άνθρωπο που προσεύχεται εξωτερικά, αρμόζει ο λόγος του προφήτου Ησαΐου, που λέει ότι, «πολύ πλησίον είσαι Κύριε με το στόμα τους, αλλά πολύ μακριά από την καρδιά τους» (29,13).
Ἠ όταν κάποιος κάνει ελεημοσύνη όχι με δικούς του κόπους, αλλά από αρπαγές και κλοπές. Επίσης όταν κάποιος νηστεύει από φαγητά και ποτά, αλλά όχι και από τις αμαρτίες των αισθήσεων, του νου και της καρδίας.
Ο Άγιος Εφραίμ ο Σύρος λέει ότι ο Θεός διέταξε τον Μωυσή να κατασκευάσει κατά τέλειο τρόπο τη Σκηνή του Μαρτυρίου, για να διδάξει και εμάς με τέλειο τρόπο να μετανοούμε ενώπιόν Του.
Και όπως ο για την θυσία προσφερόμενος αμνός θα έπρεπε να είναι άμωμος, χωρίς δηλ. σωματικά ελαττώματα και ασθένειες, έτσι και τα έργα μας να τα επιτελούμε με τέλειο τρόπο.
Η τρίτη βαθμίδα της αμαρτίας είναι η προσβολή του κακού λογισμού που πλησιάζει αθόρυβα με εμπαθείς διαθέσεις. Να, ένα παράδειγμα: Μία σκέψη γυναικείου προσώπου ή χρημάτων ή κενοδοξίας ή οργής τα οποία προσβάλλουν την καθαρότητα της μνήμης.
Τέταρτη βαθμίδα της αμαρτίας είναι ο συνδυασμός, δηλ. η ψυχή μας συνομιλεί ευχαρίστως με τις πονηρές σκέψεις.
Η πέμπτη βαθμίδα είναι η νοερά μάχη με τους κακούς λογισμούς, από την οποία εξαρτώνται και οι άλλοι βαθμοί της αμαρτίας. Η ψυχή μετά τη συγκατάθεσή της, αρχίζει να ανησυχεί και αποφασίζει να αγωνισθεί με την παρουσία των καλών λογισμών και προπαντός με τη νοερά προς τον Κύριο προσευχή.
Η έκτη βαθμίδα της αμαρτίας είναι η συγκατάθεση που δεν αρκείται πλέον στη συνομιλία με το λογισμό, αλλά, λόγω φιλαυτίας και εμπάθειας, ενδίδει σ’ αυτόν και ο άνθρωπος τον δέχεται πλέον στο νου του, για να τον πράξει.
(συνεχίζεται)
Γέροντας Κλεόπας Ηλίε, Προηγούμενος Ι.Μ. Sihastria Ρουμανίας († 2003)