Μερικές ψυχές βρίσκονται (μετά τις σαράντα ημέρες) σε μια κατάσταση πρόγευσης της αιώνιαςαγαλλίασης και μακαριότητας, ενώ άλλες σε μια κατάσταση τρόμου εξαιτίας των αιωνίων μαρτυρίων τα οποία θα..υποστούν πλήρως μετά την Τελική Κρίση.
Μέχρι τότε εξακολουθεί να υπάρχει δυνατότητα αλλαγής της κατάστασής τους, ιδιαιτέρως μέσω της υπέρ αυτών προσφοράς της Αναίμακτης Θυσίας (μνημόσυνο στη Θεία Λειτουργία), και παρομοίως μέσω άλλων προσευχών.Τα οφέλη της προσευχής, τόσο της κοινής όσο και της ατομικής για τις ψυχές που βρίσκονται στην κόλαση,έχουν περιγραφεί σε πολλούς βίους Αγίων και ασκητών καθώς και σε Πατερικά κείμενα…
Στο βίο της μάρτυρος του 3ου αιώνα Περπέτουας , για παράδειγμα… διαβάζουμε ότι η κατάσταση της ψυχής του αδελφού της Δεινοκράτη, της αποκαλύφθηκε με την εικόνα μιας στέρνας γεμάτης νερό, η οποία ήταν όμως τόσο ψηλά… που δεν μπορούσε να τη φτάσει από τον ρυπαρό, καυτό τόπο όπου ήταν περιορισμένος.Χάρη στην ολόθερμη προσευχή της Περπέτουας επί μία ολόκληρη ημέρα και νύχτα, ο Δεινοκράτης έφτασε τη στέρνα… και τον είδε να βρίσκεται σε έναν φωτεινό τόπο.Από αυτό η Περπέτουα κατάλαβε, ότι ο αδελφός της είχε απελευθερωθεί από τα δεινά της κολάσεως… Από το βιβλίο του π. Σεραφείμ Ρόουζ: «H Ψυχή μετά το Θάνατο».