Γράφει η εκπαιδευτικός Βασιλική Μηρτσέκη
Ο Νίκος κάθεται σιωπηλός στην τάξη.. Η παρουσία του απουσία.. ”Δεν τραβάει .. Δεν διαβάζει“, λέει συχνά πια ο δάσκαλος στους γονείς του και εκείνοι αρχίζουν να ντρέπονται που ο μικρός δεν τα καταφέρνει..
Μα τον Νίκο δεν τον σηκώνει ο δάσκαλος να πει μάθημα και εκείνος εδώ και καιρό δεν τολμάει να σηκώσει το χέρι του. Αν το κάνει οι άλλοι θα τον κοροϊδέψουν.. Ο δάσκαλος θα του φωνάξει και για άλλη μια φορά θα του πει: “Να διαβάζεις Νίκο. Πάλι αδιάβαστος ήρθες”..Και το παιδί βουλιάζει όλο και πιο πολύ σε χαμένα γνωστικά αντικείμενα που δεν μπορεί να κατανοήσει. Η Σταυριανή κοιτά σαν χαμένη. Ακόμα συλλαβίζει και ας πάει Ε τάξη, αργεί να αντιγράψει και δεν μπορεί να ακολουθήσει την τάξη…Προέρχεται από οικογένεια που τα παιδιά τη χαρακτηρίζουν ¨φτωχή”. Μένει σε ένα σπίτι έξω από την πόλη, χωρίς άλλα παιδιά στην οικογένεια, χωρίς φίλους και οι γονείς της γεωργοί στηρίζονται από την σύνταξη του παππού που μένει μαζί τους. Τα ρούχα της φθαρμένα, παλιά αλλά καθαρά είναι αδύνατο να συναγωνιστούν τα ρούχα των συμμαθητριών της. Δυο κορίτσια την κάνουν παρέα μα και αυτή δεν θέλει ελεημοσύνη. Ετσι νιώθει.. Έχει κλειστεί στον εαυτό της και πια δεν μιλάει και δεν χαμογελάει.. Μα κανείς δεν το βλέπει.
Η Σταυριανή απλά περιθωριοποιήθηκε. Ο Χρήστος και ο Πάνος “σκοτώνονται” συνεχώς. Ο ένας αντιμετωπίζει ως αντίπαλο τον άλλο. Πρώτοι σε όλα θέλουν να είναι.. Στα μαθήματα, στους φίλους, στις σκανταλιές, στα πειράγματα.. Μόνο που τα πειράγματά τους πολλές φορές είναι επικίνδυνα. Ποιος να τολμήσει να τα βάλει μαζί τους; Συνέχεια βρίσκονται έξω από το γραφείο του Διευθυντή και οι γονείς πάντα δίπλα να προσπαθούν να καταλάβουν τι τρέχει..” Η τάξη αυτή είναι ανάγωγη και κακομαθημένα όλα τα παιδιά”, “Δεν είναι τάξη αυτή..Είναι βάσανο”.. “Δύσκολη τάξη για το δάσκαλο που θα τα πάρει. Πρέπει να έχει Άγιο για να τη βγάλει καθαρή”. Και ένας δάσκαλος ή μια δασκάλα αναλαμβάνει την τάξη, του χτυπάνε φιλικά την πλάτη..”Άντε και καλό κουράγιο..¨Και εκείνος ξεκινά..Δεν βιάζεται. Τα μαθήματα μπορούν να περιμένουν λίγο.. Ξέρει εξάλλου τι έχει σημασία για τα παιδιά. Γνωρίζεται μαζί τους. Παρατηρεί την ώρα που διδάσκει. Περπατάει ανάμεσα στα παιδιά και δίνει ευκαιρίες σε όλα να μιλήσουν.. Ξεχωρίζουν από μακριά οι μαθητές που ήταν οι πιο δημοφιλείς και ..αγαπημένα παιδιά για μαθητές και δασκάλους.. Ο Νίκος κρύβεται μα ο δάσκαλος τολμά να του κάνει μια ερώτηση. Καταλαβαίνει πως ο Νίκος δεν μπορεί να κατανοήσει τι τον ρώτησε. Απλοποιεί την ερώτηση. Τον υποβοηθά κιόλας. Πετάγονται οι μαθητές να συμπληρώσουν. Κάποιοι γελούν. Και σίγουρα δεν είναι η πρώτη φορά.. Σταματάει την εξέταση.. Σοβαρεύει..
Αφήνει το βιβλίο και όρθιος στην μέση της τάξης στρέφει το βλέμμα του σε έναν έναν τους μαθητές.. Δεν κοροϊδεύει κανείς μαθητή του, δεν έχει κανείς δικαίωμα να προσβάλλει τον άλλο επειδή “δεν ξέρει”. Μιλάει για τα αισθήματα αυτού του παιδιού, για το πως νιώθει το παιδί, δίνει δικά του παραδείγματα, βάζει ένα “αστέρι” της τάξης να νιώσει όπως νιώθει ο Νίκος..Χρειάζεται τρόπος και κόπος να καταλάβουν τα παιδιά.. Χρειάζεται δουλειά να μάθουν να νιώθουν τι σημαίνει μαθησιακές δυσκολίες και πως νιώθει ένα παιδί όταν δεν το αποδέχονται.. Ο δάσκαλος βοηθά το Νίκο αλλά και τα άλλα τα παιδιά. Το Νίκο ώστε να ενταχθεί στην τάξη και τους συμμαθητές του να τον αποδεχτούν. Κάνει ομάδες, εντάσσει το Νίκο, δίνει εργασίες, χρησιμοποιεί χρώματα για να επισημαίνει ο Νίκος τα βασικά, κάνει ερωτήσεις, δείχνει εικόνες, κάνει σχεδιαγράμματα, υπογραμμίζει, συζητά με το Νίκο και επειδή διαφαίνεται πως οι μαθησιακές του δυσκολίες δείχνουν πιθανή δυσλεξία τον απαλλάσσει από τα γραπτά. Πλέον ο Νίκος και χωρίς χαρτί από το ΚΕΔΔΥ εξετάζεται προφορικά στις ίδιες ερωτήσεις με τα παιδιά. Πάνω από όλα το παιδί και όχι τα χαρτιά. Και πραγματικά ο Νίκος “φορτσάρει”. Ο γονείς το βλέπουν. Ο Νίκος άλλαξε. Έχει πια αυτοπεποίθηση. Μα ο δάσκαλος δεν μένει μόνο στο μάθημα. Δίνει ευκαιρίες για να εργαστούν σε διάφορες εργασίες και αποκαλύπτεται μπροστά τους ένα μικρό ταλέντο στη φωτογραφία. Και αυτό το ταλέντο δεν μένει ανεκμετάλλευτο έτσι οργανώνεται στο τέλος της χρονιάς ένας διαγωνισμός φωτογραφίας για όλο το σχολείο και ο Νίκος με τη βοήθεια που του παρέχει παραδίδει μαθήματα για το διαγωνισμό..
Ο μικρός μαθητής πια, έχει τις ίδιες ευκαιρίες και ας μη περάσει ο δρόμος του από το Πανεπιστήμιο.. Το μέλλον κανείς όμως δεν το ξέρει. Μα αυτός σήμερα είναι πια ένα χαρούμενο παιδί. Η Σταυριανή είναι ένα παιδί που μεγαλώνει μοναχικά. Στερημένα .. Δεν έχει τις ίδιες παραστάσεις με τους συμμαθητές της.. Κάποιοι οριοθέτησαν το παιδί ως παιδί με οριακή νοημοσύνη.. Μα πως μπορείς να το λες όταν δεν ξέρεις; Όταν δεν ξέρεις το σπίτι του, το χώρο του; Το πως ζει; Ίσως είναι αργά για παρέμβαση μα η Σταυριανή το μόνο της μειονέκτημα είναι το ότι δεν έχει εμπειρίες, δεν έχει φίλους, παρέες..Ο δάσκαλος βλέπει πως προσπαθεί. Σίγουρα δεν θα μπορέσει να καλύψει όλα τα κενά της.. Αλλά είναι παιδί που μπορεί με τη βοήθειά του να καλύψει κάποια απόσταση. Συζητά με τους μαθητές..Κάποιοι πραγματικά κοιτούν τη Σταυριανή με μια “κατώτερη” ματιά. Κάποιοι άλλοι όμως απλά δεν ήξεραν.. Δεν προσβάλλει το παιδί. Φέρνει απλά στο τμήμα μια ιστορία, μια ταινία και μετά συζητούν..
Η ενσυναίσθηση πάλι γίνεται μέσο για να πλησιάσουν την Σταυριανή.. Αποφασίζουν οι μαθητές να τη βοηθήσουν. Κάθονται μαζί της κάθε μέρα και άλλος. Της δείχνουν τα μαθήματα. Τη βοηθούν σε ό,τι δεν καταλαβαίνει. Οι δικές της ασκήσεις είναι διαφορετικές πιο κοντά στις δικές της παραστάσεις μα το θέμα είναι ότι αυτό που πρέπει να παρουσιαστεί παρουσιάζεται..Ακόμα και το συντακτικό και η γραμματική παρουσιάζονται μέσα από παραδείγματα από τη δική της ζωή. Διαβάζουν παραμύθια στο χώρο της βιβλιοθήκης και η Σταυριανή τα αφηγείται στην τάξη και τα ζωγραφίζει. ΑΠΛΆ μεν αλλά τα ζωγραφίζει.. Δεν έχει κάποιο ιδιαίτερο ταλέντο αλλά τουλάχιστον πια δεν είναι μόνη. Μια φορά κάθε βδομάδα μετά τη συνεννόηση του δασκάλου πρώτα με τους γονείς της Σταυριανής και μετά με τους άλλους γονείς, μένει στο σπίτι των κοριτσιών που είναι φίλες της.. Δεν είναι πια μόνη..Το μέλλον της κανείς δεν το ξέρει. Αλλά για τη Σταυριανή πια το ότι την αποδέχονται είναι το πιο σημαντικό. Για αυτό είναι ευτυχισμένη.
Η τάξη του Χρήστου και του Πάνου είναι η πιο ζωηρή. Όλοι να μιλήσουν, όλοι να ναι πρώτοι, όλοι να κάνουν το δικό τους. Σκοτωμοί, παρεξηγήσεις, προβλήματα ..Και ο Θεός βοηθός.”Είναι από τις τάξεις που κάνεις το Σταυρό σου και περιμένεις πότε θα πάνε στο..Γυμνάσιο(???)”(αυτό λέγεται από πολλούς. Είτε γονείς, είτε από όσους εμπλέκονται με την τάξη) Είπαμε πρώτα τα παιδιά κάτι υπάρχει για να ναι τόσο ζωηροί..Πρέπει ο δάσκαλος να κάνει ένα πλάνο..Να βρεθεί ένας τρόπος να ελεγχθεί η κατάσταση πριν τραυματιστεί κανείς. Πρώτο σχέδιο.. Εφημερία.. Ο κάθε εκπαιδευτικός έχει εφημερία κάθε βδομάδα. Και ο δάσκαλος εξηγεί στα παιδιά τι σημαίνει εφημερία. Και ήρθε η ώρα να βάλει τη φαντασία στη μέση. Περνάει στους μαθητές του πως είναι κάτι σαν..δύναμη SWATT που σημαίνει ¨Ομάδα άμεσης επέμβασης σε προβλήματα”. Και έτσι τους κάνει..βοηθούς “ελέγχου”. Κάθε φορά που έχει εφημερία, αναλαμβάνουν και οι δυναμικοί μαθητές του τα “δικά τους πόστα”. Άλλοι στις πόρτες, άλλοι στις εξώπορτες, άλλοι στους διαδρόμους..
Υπάρχει καθηκοντολόγιο και κάθε φορά επαναλαμβάνεται η ίδια εντολή: “Εσείς απλά εντοπίζετε το πρόβλημα και ενημερώνετε πως αν συνεχίσουν αυτό που κάνουν (κυρίως διαπληκτισμούς) θα ενημερώσετε τους εκπαιδευτικούς εφημερίας”. Ο Πάνος και ο Χρήστος είναι σε κάθε μία από τις δύο πόρτες..Απλά σταματούν τους μαθητές να ανεβαίνουν στις τάξεις. Την επόμενη βδομάδα ο δάσκαλος τους έχει μαζί στην …περιπολία. Το καλύτερο είναι να τους φέρει κοντά με αυτό τον τρόπο καθώς συζητούν ήρεμα. Δεν τους αντιμετωπίζει ως ..δημιουργούς φασαρίας αλλά ως μαθητές με ανησυχίες…Την επόμενη είναι μόνο οι δυο τους. Παρεμβαίνουν στους μαθητές που διαπληκτίζονται και τον φωνάζουν όταν έχουν θέμα συνέχισης της παραβατικής συμπεριφοράς των μαθητών…Το σχέδιο “εφημερία” αποδίδει καθώς τα δύο παιδιά συνεργάζονται. Όσο για την “φασαρία” της τάξης αυτή μετατρέπεται σε δημιουργικότητα. Μαθήματα προς διδασκαλία παρουσιάζονται από τα παιδιά προγράμματα για την βία επίσης και για κάθε παγκόσμια ημέρα. Ομάδες αντι-bulling αναλαμβάνουν να εξηγήσουν στους μικρότερους τι δεν πρέπει να κάνουν μέσα σε αυτούς και ο Πάνος και ο Χρήστος που έχουν αλλάξει.
Ο Πάνος πια έχει μάθει να μετράει μέχρι το 10 πριν ξεσπάσει και πολλές φορές χρησιμοποιεί μια ελαστική μικρή μπάλα εκτόνωσης που κρύβει μέσα στα χέρια του. Τον βοηθάει όχι μόνο να μη θυμώνει εύκολα, αλλά και να συγκεντρώνεται περισσότερη ώρα..Τώρα πια βοηθά και ως μαθηματικό μυαλό τους υπόλοιπους. Από την άλλη ο Χρήστος αναλαμβάνει να βοηθάει στα μαθήματα της γλώσσας και να οργανώνει ομάδες και επιτέλους κάθονται μαζί. Βέβαια κάποιες φορές διαπληκτίζονται αλλά το παρελθόν δεν μοιάζει με το παρόν…Αυτή η τάξη έχει ακόμα φασαρία. Ο δάσκαλος κάθε μέρα βγαίνει… “κουφός” από τις φωνές τους και με πονοκέφαλο από τις ερωτήσεις τους αλλά πια η “φασαρία” έχει μετατραπεί σε δημιουργικότητα και κάτι μοναδικό συμβαίνει!!! Τα παιδιά επιτέλους παίζουν μαζί. Έχουν γίνει ομάδα. Μη μου πείτε ότι σε όλους μας δεν έχει τύχει μια τέτοια τάξη, ή δεν είχατε τέτοιους μαθητές. Το θέμα είναι ο δάσκαλος να ναι εκεί. Λίγο ψυχολόγος, λίγο εφευρέτης, λίγο θεωρητικός, πολύ πρακτικός, πάντα υπομονετικός και πάνω από όλα δημιουργικός σε όλα τα επίπεδα.
Η γνώση δεν έχει σημασία όταν οι μαθητές μας έχουν άλλα να αντιμετωπίσουν και κυρίως τον εαυτό τους. Πρέπει κάποια παιδιά να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση και κάποια άλλα να τιθασεύσουν τον εγωισμό τους για να μπορέσει ο δάσκαλος και οι μαθητές να λειτουργήσουν ως ομάδα για να προχωρήσουν στη γόνιμη γνώση ..Πρέπει ο δάσκαλος να μπορεί να αναγνωρίζει τις ιδιαιτερότητες, να στηρίζει αλλά και να βοηθάει το κάθε παιδί ανάλογα με ό,τι αυτό κουβαλάει στην πλατούλα του από το περιβάλλον του, αλλά και ανάλογα με το χαρακτήρα και την προσωπικότητά του.
Να κοιτάξει να βγάλει προς τα έξω τα καλά στοιχεία και να τιθασεύσει τα αρνητικά.. Και κάθε παιδί που ο δάσκαλος θα βοηθήσει, κάποια στιγμή στο μέλλον το παιδί αυτό θα καταφέρει πολλά περισσότερα από όσα του πρόσδιδε ο περίγυρός του. Ο δάσκαλος έχει τη δύναμη να δώσει φτερά σε ένα παιδί. Αρκεί να προσέξει την ψυχή του..