Πριν χρόνια, ένας φίλος μου είχε διηγηθεί μια ιστορία. Δεν ξέρω αν είναι αληθινή, είναι όμως σίγουρα εξόχως διδακτική:
Η Χριστίνα Ωνάση αγαπούσε λέει πολύ την κόκα-κόλα! Κάθε χρόνο, επισκεπτόταν τον Σκορπιό για λίγες μέρες και κατέβαινε για jogging, στην παραλία. Ακόμη και σε εκείνες τις στιγμές λοιπόν ήθελε να πίνει το αγαπημένο της ποτό – για αυτό και ζήτησε από τους ανθρώπους της να βάζουν σε κάποιο σημείο της διαδρομής ένα τραπεζάκι, με 2-3 κουτάκια αναψυκτικού.
Την επόμενη κιόλας μέρα, η εταιρεία Κόκα-Κόλα εγκατέστησε στον παραλιακό δρόμο του νησιού από ένα επαγγελματικό ψυγείο, γεμάτο με αναψυκτικά, σε κάθε 100 μέτρα!
Ακούγοντας την πιο πάνω ιστορία, καταλαβαίνει κάποιος γιατί η Χριστίνα Ωνάση έζησε μέσα στην κατάθλιψη και οδηγήθηκε στην αυτοκτονία: πρώτον, γιατί είχε συνηθίσει να υλοποιείται, πολύ εύκολα και χωρίς κόπο, η οποιαδήποτε επιθυμία της, μικρή ή μεγάλη. Τι να ονειρευτείς μετά – και τι να σε κινητοποιήσει να προχωρήσεις;
Δεύτερον, διότι όταν η ζωή που σου προσφέρεται είναι γεμάτη με εύκολες, αβίαστες επιτυχίες και κατακτήσεις, σε όλα, η κάθε μικρή καθημερινή αποτυχία είναι ικανή να σε κάνει να νιώσεις άχρηστος και πελαγωμένος. Δεν ξέρεις πώς να την διαχειριστείς, δεν έχεις μάθει να επιβιώνεις αυτοδύναμα – και στο τέλος, απλώς διαλύεσαι.
Δείτε τώρα πως, το πιο πάνω παράδειγμα έχει εφαρμογή στην καθημερινότητα μας: σκεφτείτε μια σκηνή π.χ. όπου δύο μικρά παιδιά, άγνωστα μεταξύ τους, συναντώνται σε μια παιδική χαρά και παίζουν, στο σκάμμα με την άμμο. Κάποια στιγμή, διεκδικώντας το ίδιο κουβαδάκι, μπαίνουν σε διαδικασία έντασης που οδηγεί σε σωματική επαφή μεταξύ τους, σπρωξίματα και κλάματα.
Και τι κάνουν οι γονείς εκείνη την στιγμή; Σηκώνονται αγχωμένοι από το παγκάκι που κάθονται, τρέχουν στα παιδιά τους και προσπαθούν να λύσουν το πρόβλημα παρεμβαίνοντας, συνήθως με κάποιον από τους παρακάτω τρόπους:
- μαλώνοντας το παιδί τους με φράσεις τύπου «άσε κάτω το κουβαδάκι, το θέλει το άλλο παιδάκι να παίξει»
- λέγοντας έντονα και με ύφος τα-λέω-στη-νύφη-για-να-τα-ακούσει-η-πεθερά, κάτι του τύπου «μπορείτε να παίξετε και οι δύο μαζί ήρεμα, χωρίς να μαλώνετε». Αυτού του είδους η παρέμβαση πολλές φορές οδηγεί τελικά σε προστριβή μεταξύ των γονέων!
- παίρνοντας το παιδί τους μακριά από το σκάμμα και παρηγορώντας το, με γλυκόλογα και αγκαλιές.
Σε κάθε περίπτωση (εκτός και αν η ένταση μεταξύ των παιδιών απειλεί σοβαρά την σωματική τους ακεραιότητα), η γονική παρέμβαση είναι λάθος! Το γεγονός ότι τα δύο παιδιά μπαίνουν σε διαδικασία διεκδίκησης του ίδιου πράγματος, τους δίνει μοναδική ευκαιρία να αρχίσουν να μαθαίνουν πώς να διαχειρίζονται το συναίσθημα και την ανικανοποίητη επιθυμία τους.
Και η ζωή μας, καθημερινά, είναι γεμάτη από καταστάσεις που δεν μας επιτρέπουν να κάνουμε αυτό που θέλουμε, γεμάτη από στιγμές που μας χαρίζουν άσχημα συναισθήματα: απογοήτευση, απόρριψη, θυμό, πίκρα.
Η δυνατότητα μας να διαχειριστούμε ακριβώς αυτές τις στιγμές, είναι αυτή που στο τέλος της ημέρας διαχωρίζει τον ευτυχισμένο άνθρωπο από τον δυστυχισμένο, τον χαρούμενο και ικανοποιημένο από τον μόνιμα θυμωμένο και βλοσυρό.
Η μόνη παρέμβαση λοιπόν που χρειάζεται η πιο πάνω κατάσταση, είναι η ήρεμη και νηφάλια εξήγηση προς το παιδί ότι, κάθε δικό του πρόβλημα, πρέπει το ίδιο το παιδί να βρει τρόπο να το αντιμετωπίσει. Πως; αναπτύσσοντας την δική του κρίση, μαθαίνοντας να ζει χωρίς να δέχεται ή να κάνει παρεμβάσεις στην ατομική ελευθερία την δική του και των γύρω, αποδεχόμενο την διαφορετικότητα και την μοναδικότητα καθενός, ανακαλύπτοντας κάθε στιγμή τις δικές του εναλλακτικές λύσεις ώστε να είναι καλά και να συνεργάζεται εποικοδομητικά, μέσα στο σύνολο.
Αυτά, δεν επιτυγχάνονται φυσικά με εντολές, με αφορισμούς ή όταν οι γονείς λύνουν οι ίδιοι τα προβλήματα. Επιτυγχάνονται μέσα από πολλή συζήτηση, ακούγοντας προσεκτικά το παιδί και ενθαρρύνοντας το να εκφράσει με ειλικρίνεια τους φόβους και τις ανησυχίες του. Και φυσικά, δίνοντας του (στην πράξη) κάθε δυνατότητα να πάρει από νωρίς τα δικά του ρίσκα, να αποφασίζει μόνο του για ότι το αφορά και να μάθει να δέχεται τις συνέπειες των πράξεων του.
Γνωρίζοντας ότι, για όλα αυτά, έχει την αμέριστη εμπιστοσύνη των γονέων του και το δικαίωμα-προτροπή να κάνει πολλά λάθη, από πολύ μικρή ηλικία….
Και αν δεν με πιστεύετε εμένα, πιστέψτε τουλάχιστο τον μεγάλο Μάνο Χατζιδάκι:
«βλέπετε, μονάχα ή ήττα προκαλεί την σκέψη, την αναθεώρηση και την περισυλλογή. Με την ήττα μόνο ξαναγεννιόμαστε…»