Σαν σήμερα στις 21 Φεβρουαρίου 1913 τα Ιωάννινα απελευθερώθηκαν από τους Τούρκους. Ο ελληνικός στρατός μπήκε θριαμβευτής στην πόλη μετά από τρεις μήνες σκληρών μαχών.
Στις 21 Οκτωβρίου οι ελληνικές δυνάμεις υπό τον αντιστράτηγο Κωνσταντίνο Σαπουντζάκη είχαν απελευθερώσει την Πρέβεζα και μετέτρεψαν την πόλη ως βάση εφοδιασμού. Από εκεί θα ξεκινούσαν την επιχείρηση για την κατάληψη των Ιωαννίνων, που ήταν υπό τον τουρκικό ζυγό.
Μετά τις πρώτες επιτυχίες, ο στρατός ανασυγκροτήθηκε και ξεκίνησε προς τα Ιωάννινα. Σύντομα κατάφερε να καταλάβει την οχυρή θέση Πέντε Πηγάδια, όπου οι Τούρκοι καθήλωσαν τις ελληνικές δυνάμεις. Οι Έλληνες στρατιώτες προσπάθησαν να καταλάβουν τους Άγιους Σαράντα και τα οχυρά του Μπιζανίου, όμως δεν τα κατάφεραν.
Το Μπιζάνι ήταν ένα ύψωμα που βρισκόταν 10 χλμ. περίπου νότια από τα Γιάννενα, όπου οι Τούρκοι είχαν πυροβολεία και οχυρωματικά έργα που έκαναν την πόλη απόρθητη. Αν οι Έλληνες καταλάμβαναν το Μπιζάνι θα είχαν ελευθερώσει τα Γιάννενα. Ωστόσο, οι 30.000 Τούρκοι με επικεφαλής τον Εσσάτ Πασά απέκρουαν όλες τις επιθέσεις τους.
Τον Δεκέμβριο, ο διάδοχος Κωνσταντίνος χρίστηκε επικεφαλής της επιχείρησης και ο ελληνικός στρατός ενισχύθηκε από την 4η και την 6η Μεραρχία, που έφτασαν στην Ήπειρο από τη Μακεδονίατο και το 7ο Σύνταγμα Πεζικού της 2ας Μεραρχίας.
Αρχικά, ο διάδοχος Κωνσταντίνος διέταξε να μεταφερθούν πυρομαχικά και εφόδια στην πρώτη γραμμή και να ανοιχτούν νέες οδοί. Τον Ιανουάριο έστειλε στον στρατιωτικό διοικητή των Ιωαννίνων, Εσάτ Πασά, επιστολή με την οποία τον καλούσε να παραδώσει την πόλη. Οι Τούρκοι αρνήθηκαν και οι Έλληνας ξεκίνησαν να προετοιμάζονται για τη μεγάλη επίθεση.
Σύμφωνα με το σχέδιο, θα πραγματοποιούσαν αιφνιδιαστική επίθεση από τα δυτικά και θα περικύκλωναν το Μπιζάνι. Η πρώτη φάλαγγα θα καταλάμβανε τη Μανωλιάσα και τον λόφου Αβγό, η δεύτερη τον Άγιο Νικόλαο και η τρίτη την Τσούκα.
Το 1ο Συντάγμα Ευζώνων, με ταγματάρχη τον Βελισσαρίου, παρόλο που είχε εντολή να σταματήσει στη θέση Πεδινή, ο Βελισσαρίου παράκουσε τις εντολές και κατευθύνθηκε προς τα Ιωάννινα. Παράλληλα οι Εύζωνες κατέστρεψαν τα τηλεφωνικά δίκτυα με αποτέλεσμα η επικοινωνία των οχυρών με την πόλη να είναι αδύνατη. Μαζί με τους Εύζωνες του Ιατρίδη κατέλαβαν το χωριό Άγιος Ιωάννης και προχώρησαν προς την πόλη.
Ταγματάρχης Βελισσαρίου
Η απουσία επικοινωνίας με το στρατηγείο έκαναν τον Εσάτ Πασά να πιστέψει ότι οι Έλληνες ήταν υπεράριθμοί και τον είχαν περικυκλώσει, με αποτέλεσμα να αποφασίσει να παραδοθεί. Ο Βελισσαρίου οδήγησε την τουρκική αντιπροσωπεία στο χάνι Εμίν Αγά, όπου βρισκόταν το ελληνικό στρατηγείο και ο διάδοχος Κωνσταντίνος αποδέχθηκε την παράδοση της πόλης. Στις 21 Φεβρουαρίου τα Ιωάννινα ήταν ελεύθερα μετά από 482 σκλαβιάς.
Πηγή tilestwra.com