Θεία Κοινωνία: Ο σεβ. Μητροπολίτης Ιλιού, Αχαρνών καί Πετρουπόλεως κ. Αθηναγόρας, πού είναι καί εκπρόσωπος Τύπου τής Ιεράς Συνόδου σέ συνέντευξή του στίς 14 Νοεμβρίου είχε απαντήσει τά εξής…
στίς σχετικές ερωτήσεις τής δημοσιογράφου γιά τήν Θεία Κοινωνία καί τόν τρόπο πού γίνεται (τό πλήρες απόσπασμα στό τέλος, Παρ. Α): «Γιατί η Θεία Κοινωνία είναι κόκκινη γραμμή γιά τήν Εκκλησία; … Πότε ιδρύθηκε η Εκκλησία μας, ποιά είναι η ιδρυτική πράξη τής Εκκλησίας μας; Ο Μυστικός Δείπνος. Εκεί πού ο Χριστός είπε «Λάβετε, φάγετε, πίετε εξ αυτού πάντες. Εκεί συνιστάται η Εκκλησία Είναι ο τόπος, όπου ο θάνατος νικιέται από τήν ζωή. Καί αυτό γίνεται μέ τήν Θεία Κοινωνία, γιατί χωρίς Θεία Κοινωνία δέν υπάρχει Εκκλησία».
Μετά από τήν επιμονή τής δημοσιογράφου, ότι επιστήμονες ζητούν τήν αλλαγή τού τρόπου, παρόλο πού ο σεβασμιώτατος επαναλάμβανε ότι δέν στηρίζουν όσοι έχουν τήν θέση αυτή σέ επιστημονικά δεδομένα, γιατί απλά δέν υπάρχουν φυσικά τέτοια δεδομένα, δηλαδή ότι ο κορονοϊός διαδίδεται μέ τήν Θεία Μετάληψη, τελικά ο σεβασμιώτατος κατάληξε στό εξής: «Ο καθένας πιστεύει, αυτό πού νομίζει νά πιστεύει. Άν η Εκκλησία χρειαστεί νά αλλάξει τρόπο, θά τό κάνει, αλλά θά τό κάνει διά Συνόδου. Δέν μπορούμε νά τό κάνουμε μόνοι μας. Δηλαδή θά πρέπει νά αποφασίσει η Ορθοδοξία ολόκληρη, ότι θά πρέπει νά αλλάξει αυτός ο τρόπος».
Τήν ίδια ακριβώς θέση επανέλαβε στίς 18 Δεκεμβρίου 2020 κάτω από σχετικές ερωτήσεις τού δημοσιογράφου, πού αναφέρονταν επανειλημμένα καί στό άν αυτό είναι δογματικό ή όχι θέμα (τό πλήρες απόσπασμα στό τέλος, Παρ. Β):: «Είναι μιά μακρά συνήθεια, η οποία μπορεί νά αλλάξειχρειάζεται μιά συμφωνία ανάμεσα στίς Εκκλησίες, στίς Ορθόδοξες Εκκλησίες. Δέν μπορούμε νά τό κάνουμε μόνοι μας, γιατί δεσμευόμαστε από έναν κανόνα τής πρώτης Οικουμενικής Συνόδουδέν είναι δογματικό. Υπάρχουν Θείες Λειτουργίες, όπως αυτή τού Αγίου Ιακώβου, όπου γίνεται χωριστά η Θεία Μετάληψη. Χωριστά τό σώμα, ο άρτος, χωριστά ο οίνος».
Οι παραπάνω δηλώσεις είναι προφανέστατα αντιφατικές. Ο σεβασμιώτατος εξ αρχής κατάστησε σαφέστατο τί πιστεύει γιά τό μυστήριο τών μυστηρίων, τήν Θεία Κοινωνία: «η Θεία Κοινωνία είναι κόκκινη γραμμή γιά τήν Εκκλησία; … ο θάνατος νικιέται από τήν ζωή. Καί αυτό γίνεται μέ τήν Θεία Κοινωνία». Τήν οντολογική σημασία πού δίνει στήν Θεία Λειτουργία καί στήν Θεία Κοινωνία μπορεί νά τήν διαπιστώσει κάποιος καί στό φετινό χριστουγεννιάτικό μήνυμά του, πού αναρτήθηκε χθές (22 Δεκεμβρίου) στήν ιστοσελίδα τής Μητροπόλεώς του, όπου γράφει «νά γευθούμε Χριστό ζώντα». (βλ. απόσπασμα στό Παρ. Γ). Είναι δυνατόν λοιπόν νά καταλήγει ότι ο τρόπος Θείας Κοινωνίας δέν είναι δογματικό ζήτημα καί μέ πανορθόδοξη συναίνεση άν χρειαστεί θά μπορούσε νά αλλάξει; Καί αυτό, ενώ μόλις πρίν είχε δηλώσει μέ έμφαση ότι «δέν υποχρεώνουμε κανένα νά κοινωνήσει μέ τόν τρόπο πού έχει θεσμοθετηθεί αιώνες τώρα. Όποιος θέλει έρχεται. Δέν υποχρεώνουμε κανένα νά τό κάνει».
Οι δηλώσεις τού σεβ. Μητροπολίτου κ. Αθηναγόρα μάς προβλημάτισαν έντονα καί απευθυνθήκαμε στόν ίδιο, εκφράζοντας τόν προβληματισμό μας μέσα από μιά επιστολή, όπου τού εκθέσαμε τό προσωπικό μας πείραμα (βλ. Παρ. Δ). Ο ίδιος ανταποκρινόμενος στήν ανησυχία μας μάς απάντησε ευθέως καί μέ σαφήνεια ότι δέν «υπονοήθηκε ποτέ ότι μπορεί νά μεταδοθεί νόσος από τήν Αγία Λαβίδα» καί ότι «Δέν τίθεται ζήτημα αλλαγής τού τρόπου μετάδοσης τής Θείας Ευχαριστίας, δέν έχει αποτελέσει ούτε γιά μία στιγμή ζήτημα τόσο γιά τή Μητρόπολη Ιλίου, όσο καί γιά τήν Εκκλησία τής Ελλάδος!».
Τότε τί θέση έχουν μπροστά σέ όλη αυτή τήν ξεκάθαρη αλήθεια, οι δηλώσεις περί δυνατότητας αλλαγής τού τρόπου καί μή δογματικής φύσεως τού θέματος; Δέν θέλει πλέον πολύ νά κατανοήσει κανείς τήν προσπάθεια τού σεβ. Μητροπολίτη Ιλιού, έστω καί ατυχή, νά παρακάμψει τήν επιμονή τών δημοσιογράφων νά βγάλουν αυτό πού θέλουν από τήν συνέντευξη, καί όχι αυτό πού εκφράζει τήν αλήθεια καί τήν γνήσια πνευματική ζωή, κατά τά κελεύσματα πού δέχονται στό χώρο εργασίας τους καί κατά τίς ανάγκες τής αγοράς τής πληροφορίας, ενώ διάγουν σέ πλήρη άγνοια ποιά η έννοια καί ο σκοπός τής Εκκλησίας ή ποιά η χριστιανική μέριμνα γιά τήν σωτηρία τής ψυχής μας.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α.
Απόσπασμα απομαγνητοφωνημένης συνέντευξης σεβ. Μητροπολίτη Ιλιού, Αχαρνών καί Πετρουπόλεως κ. Άθηναγόρα στίς 14 Νοεμβρίου 2020:
-Στό μεταφυσικό έγκειται ότι η Θεία Κοινωνία συνεχίζει νά λαμβάνεται μέ τόν ίδιο τρόπο από τό ίδιο κουταλάκι; Γιατί οι επιστήμονες έχουν αποφανθεί γι αυτό, τό οποίο δέν επιτρέπεται κατά αυτούς καί μέ τήν κοινή λογική αυτό καταλαβαίνουμε.
-Πρίν σάς απαντήσω σέ αυτό θέλω νά σάς πώ τό εξής. Γιατί η Θεία Κοινωνία είναι κόκκινη γραμμή γιά τήν Εκκλησία; Διάφοροι οργανισμοί καί κράτοι ακόμη έχουν μιά ιδρυτική πράξη, ταόν χρόνο μέσα στόν οποίο ιδρύονται. Πότε ιδρύθηκε η Εκκλησία μας, ποιά είναι η ιδρυτική πράξη τής Εκκλησίας μας; Ο Μυστικός Δείπνος. Εκεί πού ο Χριστός είπε «Λάβετε, φάγετε, πίετε εξ αυτού πάντες. Εκεί συνιστάται η Εκκλησία. Η Εκκλησία μπορεί νά είναι καί κοινωνικός οργανισμός, καί φιλανθρωπικός οργανισμός καί λοιπά καί λοιπάΔέν είναι όμως η Εκκλησία αυτό μόνο. Είναι ο τόπος, όπου ο θάνατος νικιέται από τήν ζωή. Καί αυτό γίνεται μέ τήν Θεία Κοινωνία, γιατί χωρίς Θεία Κοινωνία δέν υπάρχει Εκκλησία.
-Δέν θά μπορούσε η Εκκλησία νά δείξει μιά ευελιξία μέσα στήν πανδημία; Όχι νά μήν λαμβάνει κανείς τήν Θεία Κοινωνία. Ο τρόπος νά αλλάξει.
-Γι αυτό ακριβώς καί δέν υποχρεώνουμε κανένα νά κοινωνήσει μέ τόν τρόπο πού έχει θεσμοθετηθεί αιώνες τώρα. Όποιος θέλει έρχεται. Δέν υποχρεώνουμε κανένα νά τό κάνει.
-Ναι, αλλά από τήν άλλη όμως οι επιστήμονες λένε καί είναι κατηγορηματικοί. Έχω ακούσει τόν κ. Δερμητζάκη νά λέει ότι σέ αυτή τήν φάση πού διανύουμε αυτό πρέπει νά αλλάξει. Νά βρεθεί ένας άλλος τρόπος. Γιατί τί θά χάσει η Θεία κοινωνία, άν αλλάξει ο τρόπος πού τήν λαμβάνει κανείς; Αυτό δέν καταλαβαίνω σεβασμιώτατε.
-Έχουν οι επιστήμονες δεδομένα ότι έχει ο ιός κολλήσει μέ αυτόν τόν τρόπο;
-Λένε ότι μεταδίδεται μέ τό σάλιο, τί άλλο νά πούνε;
-Δέν ξέρω νά μάς τό αποδείξουν, επιστήμονες είναι. Η πίστη δέν αποδεικνύεται.
-Νομίζω, ότι έχουν αυτές τίς αποδείξεις. Δέν έχουν προβεί σέ αυτές τίς δηλώσεις ο καθένας αυθαίρετα καί μόνος του.
-Ο καθένας πιστεύει, αυτό πού νομίζει νά πιστεύει.
Άν η Εκκλησία χρειαστεί νά αλλάξει τρόπο, θά τό κάνει, αλλά θά τό κάνει διά Συνόδου. Δέν μπορούμε νά τό κάνουμε μόνοι μας. Δηλαδή θά πρέπει νά αποφασίσει η Ορθοδοξία ολόκληρη, ότι θά πρέπει νά αλλάξει αυτός ο τρόπος.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β.
Απόσπασμα απομαγνητοφωνημένης συνέντευξης σεβ. Μητροπολίτη Ιλιού, Αχαρνών καί Πετρουπόλεως κ. Άθηναγόρα στίς 18 Δεκεμβρίου 2020:
-Η Αρχιεπισκοπή Αμερικής κάνει κοινωνία μέ κουταλάκι μιάς χρήσεως. Γιατί νά μήν τό κάνουμε καί εμείς αυτό εδώ, είναι αντιδογματικό αυτό;
-Κοιτάξτε, είναι μιά μακρά συνήθεια, η οποία μπορεί νά αλλάξει βέβαια. Αλλά χρειάζεται μιά συμφωνία ανάμεσα στίς Εκκλησίες, στίς Ορθόδοξες Εκκλησίες. Δέν μπορούμε νά τό κάνουμε μόνοι μας, γιατί δεσμευόμαστε από έναν κανόνα τής πρώτης Οικουμενικής Συνόδου. Δέν μπορεί νά τό κάνει μόνος του κάποιος. Τώρα τί κάνει η Αρχιεπισκοπή Αμερικής, εκεί τώρα εντάξη, ο Αρχιεπίσκοπος εκεί είναι υπεύθυνος για τήν αρμοδιότητα τής Αρχιεπισκοπής
– Άλλο εκεί. Δέν αντίκειται σέ κάτι στό χριστιανικό μας δόγμα, δέν έχει πρόβλημα;
-Όχι, δέν είναι δογματικό. Υπάρχουν Θείες Λειτουργίες, όπως αυτή τού Αγίου Ιακώβου, όπου γίνεται χωριστά η Θεία Μετάληψη. Χωριστά τό σώμα, ο άρτος, χωριστά ο οίνος. Καί από τούς πιστούς.
-Άρα θά μπορούσε νά εφαρμοστεί καί αυτό.
-Θά μπορούσε.
-Άρα δέν μάς τό απαγορεύει κάτι.
-Όχι, δέν υπάρχει κάτι δογματικό νά τό απαγορεύει.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ.
Μήνυμα Χριστουγέννων 2020 σεβ. Μητροπολίτη Ιλιού, Αχαρνών καί Πετρουπόλεως κ. Άθηναγόρα (απόσπασμα):
«Γύρω από τήν Τράπεζα τού Κυρίου δέν υπήρχαμε εμείς, οι μαθητές σας, νά ακούσουμε λόγο παρηγορητικό, νά μυρίσουμε θυμίαμα, νά γευθούμε Χριστό ζώντα. Δέν βρέθηκε γιά μάς τόπος στό κατάλυμα τής λειτουργίας τής Ευχαριστίας τού Θεού καί Πατέρα μας. Μάς αφήσατε μόνους, έξω στήν αυλή τού χώρου τής ποίμνης. Είμαστε απόντες γιά μεγάλο διάστημα! Απόντες!
Κοιτώ πάλι τά γεμάτα παράπονο μάτια σας εξ αιτίας τής απουσίας σας κατά τή διάρκεια τών λατρευτικών εκδηλώσεων αυτού τού τελευταίου χρονικού διαστήματος λόγω τών περιοριστικών μέτρων καί τολμώ νά σάς πώ: Απόντες; Όχι αδελφοί μου, παρόντες ήσασταν.
Είναι ανάγκη νά κατανοήσουμε ότι σέ έκτακτες περιπτώσεις, όπως μιά πανδημία, όπου ορίζονται προστατευτικά μέτρα τών κρατικών φορέων προσωρινά καί όχι μόνιμα, αρκεί καί μόνο τό γεγονός ότι τελείται η Θεία Λειτουργία από λίγα τουλάχιστον άτομα κατά τόν λόγο τού Χριστού: «Ού εισι δύο ή τρείς συνηγμένοι εις τό εμόν όνομα εκεί ειμι εν μέσω αυτών» (Ματθ. 18,20). Η τέλεση τής Θείας Λειτουργίας καί κάτω απ αυτές τίς συνθήκες, είναι γεγονός οικουμενικό καί παγκόσμιο, γιατί μέ τήν τέλεσή της βιώνεται η παρουσία τού Θεανθρώπου μέσα στό σώμα τής ανθρωπότητας πού τήν «εμβολιάζει» μέ αυτήν.
Η θεία Κοινωνία είναι μιά βιωματική εμπειρία. Δέν έχει νά κάνει μέ τό πόσο συχνά μεταλαβαίνουμε. Εκείνο πού θέλει νά μάς μάθει είναι μιά αλήθεια καί μιά πραγματικότητα, πού η γέννηση τού Χριστού μας, έφερε καί εγκαθίδρυσε γιά πάντα στόν γεμάτο αρρώστιες, πόνο, οδύνη, φθορά καί θάνατο πεπτωκότα από τόν Παράδεισο κόσμο μας: χαρίζει σέ μάς τούς κτιστούς ανθρώπους, τά δημιουργήματα, τή δυνατότητα νά υπάρχουμε μέ τόν τρόπο τού Ακτίστου Θεού, τού Δημιουργού, εν αγάπη καί ελευθερία».
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Δ.
Τό πείραμά μας.
Τήν νεανική μας ηλικία τήν περάσαμε μέσα σέ εργαστήρια θετικών επιστημών. Εξοικειωθήκαμε μέ τίς έννοιες τού επιστημονικού εξοπλισμού, τού πειράματος, τού δείγματος, τής παρατήρησης. Αφιερώσαμε ατελείωτες ώρες νά στήνουμε πειράματα, νά παρατηρούμε, νά καταγράφουμε, νά υπολογίζουμε, νά ερμηνεύουμε καί πάλι νά ξεκινούμε από τήν αρχή. Μέσα σέ αυτή τήν ζωή θέλησε ο Κύριος νά Τόν γνωρίσουμε καί μέσα στά πειραματικά εργαστήρια θαυμάσαμε τά μεγαλεία καί τήν σοφία Του. Έτσι ζήσαμε τό πέρασμα από τήν αντικειμενική γνώση τού φυσικού κόσμου καί τής υλικής κτίσης στήν αντικειμενική γνώση τού πνευματικού κόσμου καί τής προσωπικής εν αληθεία αγάπης. Γνωρίζουμε λοιπόν καλά εξ εμπειρίας τί είναι αυτό πού ονομάζεται επιστημονικό πείραμα.
Ως γνωστόν στούς πάντες διερχόμαστε τό δεύτερο κύμα τής πανδημίας τού κορονοΐου, όπως τήν ονομάζει ο ΠΟΥ, καί ταυτόχρονα τής δεύτερης καραντίνας ή lockdown. Τό πρώτο άρχισε σταδιακά στίς 11 Μαρτίου καί διήρκησε περίπου δύο μήνες, μέχρι τίς 4 Μαΐου, οπότε άρχισε σταδιακά η άρση του. Ο κορονοϊός εμφανίστηκε στήν Ελλάδα, όταν ανιχνεύτηκε τό πρώτο κρούσμα στίς 26 Φεβρουαρίου. Από τότε μέχρι σήμερα, λίγο πρίν τά Χριστούγεννα, όπου ήδη βρισκόμαστε ενάμισο μήνα ακριβώς (από 7 Νοεμβρίου) υπό αυστηρών περιορισμών, έχουν περάσει δέκα μήνες. Ως εδώ, αυτά όλοι οι Έλληνες λίγο πολύ τά γνωρίζουν. Αυτό πού θά θέλαμε νά προσθέσουμε είναι τό προσωπικό μας πείραμα.
Από τότε ως σήμερα, στήν περίοδο αυτήν τών δέκα μηνών, είτε κατά τήν διάρκεια τών αυστηρών μέτρων, είτε κατά τόν υπόλοιπο καιρό άρσης τους, δέν παύσαμε νά κοινωνούμε αρκετά συχνά. Τόν ακριβή αριθμό πού τό κάναμε δέν τό βρίσκουμε σκόπιμο νά τόν παραθέσουμε, αλλά είναι αρκετές δεκάδες φορές. Επιπλέον αυτό συνέβη καί σέ διαφορετικούς τόπους καί ενορίες, δηλαδή μέ διαφορετικά εκκλησιάσματα πιστών. Μιά άλλη σημαντική παράμετρο τού εν λόγου πειράματος είναι ότι συνηθίζουμε, ανεξάρτητα από τό πείραμα, νά μεταλαμβάνουμε τελευταίοι, πράγμα όμως πού τό κάνει ακόμα πιό αξιόπιστο. Καί αυτό συμβαίνει, γιατί πρίν από μάς έχουν κοινωνήσει όλοι, νέοι καί γέροι. Μετά από όλα αυτά εν μέσω πανδημίας κορονοϊού, έρχεται η διαπίστωση ότι ως σήμερα δέν κολλήσαμε τίποτα. Τό ίδιοι καί οι συγκεκριμένοι ιερωμένοι πού μάς κοινώνησαν.
Άν εφαρμόσουμε τήν λογική τής διάδοσης μέσω τού σάλιου, τά παραπάνω στοιχεία, καί μάλιστα η ποικιλία τού δείγματος, αφού πήγαμε σέ πέντε διαφορετικούς ενοριακούς ναούς καί μοναστήρια, συνηγορούν ότι θά έπρεπε μέ βεβαιότητα νά έχουμε κολλήσει. Κάποιος μπορεί νά πεί ότι υπάρχει βέβαια καί η τύχη, ή ότι μπορεί νά κολλήσαμε καί νά ήμασταν ασυμπτωματικοί, ωστόσο όμως δέν είμαστε ούτε οι πρώτοι, ούτε οι τελευταίοι, αλλά ένας από τούς πολλούς, στούς οποίους λίγο πολύ συνέβη κάτι παρόμοιο. Η αξιοπιστία τού αποτελέσματος ενισχύεται ακόμα περισσότερο, δεδομένου ότι στίς περισσότερες περιπτώσεις δέν παίρναμε ούτε μέτρα μέσα στό ναό, δέν φοράγαμε μάσκα, ασπαζόμασταν εικόνες, φιλάγαμε τά χέρια τών ιερέων. Νά επισημάνουμε, ωστόσο ότι στόν Ιερό Ναό παραμέναμε μόνο γιά προσευχή καί τίποτα άλλο, ενώ εκτός ναού, είμασταν όσο πιό αυστηροί μπορούσαμε στήν τήρηση τών μέτρων.
Σύμφωνα μέ τά πορίσματα τού παραπάνω πειράματος λοιπόν, κατά πρώτον υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι ο κορονοϊός δέν μεταδίδεται εντός τού Ιερού Ναού, όταν βρισκόμαστε σέ αυτόν γιά πνευματική εργασία. Καί κατά δεύτερον κατά τήν Θεία Μετάληψη επιβεβαιώνεται περίτρανα, ότι παρόλη τήν χρήση κοινού δισκοπότηρου καί κοινής λαβίδας από νέους, γέρους, υγιείς καί ασθενείς μέ οποιοδήποτε νόσημα, δέν μεταδίδεται, ούτε ο κορονοϊός, ούτε καμιά άλλη ασθένεια. Αυτό, όπως παρατηρήθηκε καί τώρα, έχει παρατηρηθεί καί μέσα σέ όλους τούς είκοσι τελευταίους αιώνες. Όποιος τό αρνείται ή τό αμφισβητεί αυτό, γιά νά είναι συνεπής πρός τόν εαυτό του καί νά μήν φάσκει καί αντιφάσκει, απλά θά πρέπει νά αμφισβητήσει καί όλη τήν επιστημονική έρευνα καί γνώση, σέ όλους τούς κλάδους καί σέ όλη τήν ανθρώπινη ιστορία.
Toύ Βασίλειου Ευσταθίου,Δρ. Φυσικού, πτ. Θεολογίας (Τμ.Κοιν.Θ.ΕΚΠΑ)