Στο άκουσμα του επαγγέλματος «οδηγός ρυμουλκού», το μυαλό αυτόματα πάει σε άνδρα. Ακόμη και στο 2022, που στους περισσότερους τομείς οι φυλετικές διαφορές έχουν εξαλειφθεί, υπάρχουν ακόμη επαγγέλματα που χαρακτηρίζονται ανδροκρατούμενα ή γυναικοκρατούμενα. Ένα από αυτά και ο οδηγός ρυμουλκού, ο οποίος έχει την ευθύνη να καθοδηγεί τα πλοία που θέλουν να μπουν ή να βγουν από ένα λιμάνι. Η μικρή μας Κύπρος, όμως, έχει καταφέρει να αλλάξει αυτό. Μπορεί σε πολλά θέματα, τα δεδομένα που καταγράφονται στο νησί μας να μεταφέρουν προς τα έξω μία εικόνα, που θυμίζει περασμένο αιώνα, αυτή τη φορά έχει καταφέρει να επιδείξει κάτι θετικό.
Η Αργυρώ Χαριστά είναι η πρώτη γυναίκα που έχει αναλάβει το πηδάλιο ενός ρυμουλκού στην Κύπρο. Έχει στο ιστορικό της πάνω από δέκα χρόνια καριέρας στο ναυτικό. Ένα κλάδο, που στην πλειοψηφία του μετρά άνδρες επαγγελματίες. Όμως, η ίδια δεν το έβλεπε έτσι. Το 2011 κατάφερε να ενταχθεί, ως δόκιμος, στο πλήρωμα ενός πλοίου, το οποίο για ένα χρόνο έγινε το σπίτι της και από τότε άρχισε να γράφει τη δική της ιστορία.
Έχει καταφέρει από τότε να κατακτήσει πτυχίο στη ναυτιλιακή βιομηχανία, το αξίωμα της ανθυποπλοιάρχου και από τον Δεκέμβριο της οδηγού ρυμουλκού. Έγινε η πρώτη γυναίκα με αυτή την ιδιότητα στην Κύπρο, ανοίγοντας έτσι το δρόμο για όποια γυναίκα θέλει να ακολουθήσει αυτό το δρόμο και να εκπληρώσει το όνειρό της.
«Είμαι στην ναυτιλιακή βιομηχανία, πολλά χρόνια, από το 2011, που ήταν το πρώτο μου ταξίδι ως δόκιμος, όταν ήμουν στη Ακαδημία του Εμπορικού Ναυτικού στη Θεσσαλονίκη. Ταξίδευα όλα αυτά τα χρόνια, με πλοία, με φορτηγά και όταν πήρα το δίπλωμα του υποπλοιάρχου, τότε σκέφτηκα ότι δεν ήθελα να αφήσω το κομμάτι της θάλασσας, αλλά θα ήθελα να μένω περισσότερο στο σπίτι. Είχα αρχίσει να ζορίζομαι με τα μακρινά ταξίδια, να είμαι μακριά από την οικογένεια μου. Για καλή μου τύχη, όταν έψαχνα να δω τι γίνεται στην αγορά εργασίας, βρήκα την αγγελία στην Κύπρο και έκανα την αίτηση και όλα πήγαν καλά και ήρθα εδώ. Μου άρεσε που θα έχω και επαφή με το αντικείμενό μου, που είναι η θάλασσα, αλλά και μπορώ να γυρνάω στο σπίτι μου κάθε βράδυ, μόλις σχολάσω από τη δουλειά».
Η αγάπη για τη θάλασσα, η μαγεία του άγνωστου, που περιμένει να γίνει γνωστό, μέσα από εξερεύνηση ήταν αυτό που την οδήγησε να επιλέξει αυτό το επάγγελμα. Στη συνέχεια, στη λίστα προστέθηκε και η αγάπη της για την επιστήμη της ναυτιλίας.
«Η αλήθεια είναι ότι όταν είχα τελειώσει το Λύκειο και είχα περάσει στη σχολή, ήμασταν πολύ λίγες γυναίκες στην ακαδημία από ό,τι είναι τώρα, που πηγαίνει καλύτερα το πράγμα. Με δελέασε το ότι σου δίνεται η ευκαιρία, με αυτό το επάγγελμα, να ταξιδέψεις σε όλο τον κόσμο, κάτι που δεν είναι και πολύ εύκολο, για κάποιον άνθρωπο. Με δελέασε αυτό να γνωρίσω άλλες κουλτούρες και πολιτισμούς και δεν με τρόμαζε η ιδέα να είμαι σε ένα πλοίο και να ταξιδεύω για ένα χρονικό διάστημα. Αυτό αρχικά. Όταν μπήκα στη σχολή και είδα το αντικείμενο, την επιστήμη της ναυτιλίας και ό,τι είχε να κάνει με αυτή, την αγάπησα. Αλλά δεν μου στάθηκε εμπόδιο στο μυαλό ότι μπορεί να είμαι και η μόνη γυναίκα σε ένα πλοίο».
Το πρώτο ταξίδι
Το πρώτο ταξίδι έμεινε στο μυαλό της Αργυρώς, αφού έχει το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό ότι ήταν το πρώτο. Όμως, μία συγκυρία, που τότε ήταν άγνωστη, έχει καταφέρει να το κάνει ακόμη πιο αξιομνημόνευτο. Ήταν το πλοίο, με το οποίο έκανε και το τελευταίο της ταξίδι.
«Το πρώτο μου ταξίδι ήταν στο πλοίο, με το οποίο έκανα και το τελευταίο μου ταξίδι. Όταν πας ως δόκιμος έχει πολύ μεγάλη διαφορά όταν πας ως ανθυποπλοίαρχος μετά. Σίγουρα είναι άλλες ευθύνες, άλλες συγκυρίες. Είναι πολύ διαφορετικό ως δόκιμος και μετά ως επαγγελματίας, ως αξιωματικός.
Στο πρώτο ταξίδι ήταν λίγο περίεργα, δεν ήξερα πώς να κινηθώ, χανόμουνα μέσα στο πλοίο, είχα πολύ άγχος, αλλά μέρα με τη μέρα, το έκανα σπίτι μου, για τον καιρό που ήμουνα εκεί. Γνώριζα καινούργια πράγματα, ο κόσμος που είχα εκεί μαζί μου και οι συνεργάτες μου ήταν πολύ καλοί, με βοήθησαν να κατατοπιστούν αργότερα με το πώς θα εξελιχθώ και πώς θα ανεβάσω τις γνώσεις μου σε αυτό. Είχα κάτσει γύρω στους 12 μήνες, που είναι πολλοί. Κανονικά είναι εξάμηνο, αλλά ήθελα να συμπληρώσω την υπηρεσία μου για το επόμενο έτος και έμεινα εκεί. Στη συνέχεια το ένιωθα σπίτι μου και όταν έπρεπε να φύγω, το έκανα με κλάματα».
Αυτή η έκφραση, ότι ένιωθε το πλοίο ως το σπίτι της, αποδεικνύει και πόσο καιρό χρειάζεται να παραμείνει στο πλοίο. Φυσικά στο να νιώσει ότι ήταν στο σπίτι της, συνέβαλαν και οι συνάδελφοί της, που γίνονται η οικογένειά της, όσο καιρό είναι στο νερό.
«Ένα ταξίδι μπορεί να διαρκεί πέντε, έξι ή επτά μήνες. Συνήθως είναι ανάλογα με το τι συμβάσεις έχει κάνει η κάθε εταιρεία. Όσο είσαι στη σχολή, για να πάρει το δίπλωμα και το πτυχίο σου, χρειάζεσαι και δύο εξάμηνα θαλάσσιας υπηρεσίας σπαστά. Σημαντικό είναι να τα πηγαίνεις καλά και με τους συναδέλφους σου. Είναι το Άλφα και το Ωμέγα. Ό,τι έχεις να αντιμετωπίσεις σε ένα πλοίο, λειτουργικά, ταξίδια, δυσκολίες, φτιάχνεται. Ο κόσμος κάνει το πλοίο. Είναι πολύ σημαντικό. Έτσι, όπως είναι η φύση της δουλειάς δεν μπορείς να κρατήσεις μία φιλία, να βγαίνεις για φαγητό ή ποτό, επειδή την ώρα που φεύγω εγώ από ένα πλοίο, ο συνάδελφος που ήμασταν έξι μήνες μαζί και ήμασταν συνεχώς παρέα και ήμασταν ως οικογένεια, μπορεί να μπαρκάρει. Είναι πιθανό να μην τον δω για χρόνια, λόγω της φύσης της δουλειάς. Η δυνατότητα που μας δίνουν τα social media είναι μεγάλη και έχω κρατήσει επαφή με αρκετούς συναδέλφους μου και τους εκτιμώ πολύ».
Ρατσισμός λόγω φύλου
Όταν η κουβέντα μας, αναπόφευκτα έφτασε στην ερώτηση, αν βίωσε ρατσισμό λόγω φύλου, η Αργυρώ ανέφερε ότι δεν είχε έρθει αντιμέτωπη με τέτοια περιστατικά, ούτε από συμφοιτητές της, ούτε από συνεργάτες της. Ωστόσο, έχασε κάποιες ευκαιρίες, επειδή είναι γυναίκα, ειδικά στις αρχές της καριέρας της.
«Η αλήθεια είναι ότι δεν έχω αντιμετωπίσει ιδιαίτερα άσχημα πράγματα, ούτε όσο ήμουν στη σχολή, είχα πολύ καλή αντιμετώπιση και το ίδιο και όταν ήμουν στα πλοία. Σίγουρα κάποιοι άνθρωποι, που δεν είναι συνηθισμένοι, που είναι όλη τους τη ζωή εκεί πέρα και δεν είναι συνηθισμένοι να βλέπουν μία γυναίκα στο πλοίο, ήταν πιο επιφυλακτικοί, αλλά έχω μάθει κι εγώ να βάζω τα όριά μου και να το κοντρολάρω σωστά, επειδή ήξερα ότι πήγαινα σε ένα περιβάλλον που ήταν αναγκαίο να είμαι πιο τυπικός, να μην παρεξηγηθούμε. Ήταν κάτι που είχα πάντα στο μυαλό μου, αλλά ίσως να είμαι τυχερή, επειδή δεν είχα κάποια προβλήματα. Δεν κρύβω ότι έχω ακούσει πολλά περιστατικά από κοπέλες που αντιμετώπισαν κάποιες δυσκολίες. Μάρτυρας δεν ήμουν, γι’ αυτό και δεν θέλω να λέω πράγματα για πράγματα που δεν είδα. Έχω ακούσει από φίλες και συμφοιτήτριες που δεν μου φαίνονται απίθανα. Έχω ακούσει και από άνδρες περιστατικά που έχουν περάσει άσχημα.
Όταν προσπαθούσα να βρω την πρώτη μου δουλειά, ως δόκιμος όσο ήμουν στη σχολή, πολλές εταιρίες τότε στην Ελλάδα, είχαν πολιτική να μην παίρνουν γυναίκες, επειδή δεν ήταν τόσο συχνό φαινόμενο. Τότε χτύπησα πολλές πόρτες και πήρα αρνητική απάντηση, απλά το έβαλα κι εγώ πείσμα, δεν σταμάτησα να προσπαθώ και δεν με πήρε από κάτω. Ήταν μέχρι να βρω την πρώτη μου δουλειά, να βρω μία εταιρία να με εμπιστευτεί, έβαλα κι εγώ τα δυνατά μου, για να δείξω ότι δεν έκαναν τη λάθος επιλογή και δούλευα με αυτή την εταιρία για δέκα χρόνια σχεδόν».
Οι δυσκολίες που αντιμετώπισε
Το να βρίσκεται σε ένα πλοίο, που ταξιδεύει για μήνες, σημαίνει ένα πράγμα. Γίνεται ο χώρος εργασίας, ο χώρος διαμονής και ο χώρος διασκέδασης.
«Σίγουρα είναι δύσκολο το ότι δεν έχεις escape plan ανά πάσα στιγμή. Τι εννοώ. Σε μία άλλη δουλειά, θα σχολάσω το βράδυ και θα φύγω, θα πάω μία βόλτα, θα πάω με το αυτοκίνητο κάπου να αδειάσει το μυαλό μου. Εκεί πέρα έχεις τη βάρδιά σου και τη θάλασσα μπροστά. Γι’ αυτό μπορεί να είναι δύσκολο, αλλά δεν είναι κάτι που δεν συνηθίζεται.
Το έχω δει και το έχω βιώσει, είναι δύσκολο να χρειαστεί να φύγεις άμεσα για κάτι, όπως είναι άσχημα περιστατικά και ξέρεις ότι δεν μπορείς να παρευρεθείς εκεί πέρα για να στηρίξεις την οικογένειά σου που μπορεί να το χρειάζεται. Όπως και για τα καλά, ας πούμε για ένα γάμο και να το έχεις σχεδιάσει, αλλά επειδή με τα ταξίδια δεν ξέρεις ποτέ τι γίνεται, κάτι να πάει στραβά και να μην μπορέσεις να παρευρεθείς. Να έχεις καθυστέρηση κάποιες εβδομάδες, που σε καθυστερεί σε όλη την προσωπική σου ζωή μετά.
Στο τελευταίο μου ταξίδι αντιμετώπισα τέτοιο περιστατικό, που με σόκαρε αρκετά, αλλά το είχα στο μυαλό μου ότι είναι η φύση της δουλειάς και θα μπορούσα να το αντιμετωπίσω».
Παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε, δεν της πέρασε ποτέ από το μυαλό να τα παρατήσει και να αλλάξει επάγγελμα. Έχει δέσει τη ζωή της με τη θάλασσα.
«Όχι, επειδή δεν είναι μόνο οι δυσκολίες. Έχουμε μείνει μόνο στις δυσκολίες, όλα τα επαγγέλματα έχουν δυσκολίες. Αλλά η φύση της δουλειάς αυτής είναι διαφορετική. Δεν το βλέπω ως μία δυσκολία, αλλά είχα βάλει ένα deadline, είχα βάλει κάποιους στόχους. Είπα θέλω να κάνω αυτά τα ταξίδια, να μάθω αυτά τα πράγματα, να φτάσω εκεί που θέλω να φτάσω, να πάρω το δίπλωμα του υποπλοιάρχου και μετά να μην αλλάξω καθόλου κατεύθυνση, αλλά να μην ταξιδεύω τόσο».
Η αλλαγή πλάνου
Και από ανθυποπλοίαρχος σε πλοίο, η Αργυρώ, στα 31 της, έγινε η πρώτη γυναίκα οδηγός ρυμουλκού στην Κύπρο. Δεν άφησε τη θάλασσα, αλλά επέλεξε ένα επάγγελμα που την δίνει τη δυνατότητα, όταν σχολνάει από τη δουλειά, να πηγαίνει σπίτι της.
«Ήταν στο πλάνο μου. Ήθελα να ταξιδεύω, να πάρω τα πράγματα που υπήρχε σε αυτό το κομμάτι και μετά να πάρω το δίπλωμά μου και να ασχοληθώ με κάτι που έχει πιο εύκολη πρόσβαση στο σπίτι. Με ενδιέφερε πολύ ο οδηγός ρυμουλκών, το βρίσκω πολύ ενδιαφέρον, πολύ έντονο, είναι πολύ δραστήριο και ήμουν τυχερή που η εταιρία μου έδωσε την ευκαιρία και με εμπιστεύτηκε. Ενθουσιάστηκα πολύ».
Η δουλειά ενός οδηγού
«Δουλεύουμε με βάρδιες, συνήθως δωδεκάωρες, τρεις-τέσσερις φορές την εβδομάδα. Είναι ή 6 το πρωί με 6 το απόγευμα ή το αντίθετο. Πηγαίνω στο λιμάνι, έχω την ομάδα μου που αποτελείται από το μηχανικό μου και τον motor man, επιβιβαζόμαστε στο πλοίο και κάνουμε τους απαραίτητους ελέγχους. Μετά ακολουθούμε το πρόγραμμα των πλοίων του λιμανιού. Ένα μπορεί να θέλει να μπει στο λιμάνι και τότε εμείς ως ρυμουλκό, θα είμαστε εκεί για να το βοηθήσουμε. Ουσιαστικά αυτή είναι η δουλειά. Να βοηθάμε τα πλοία που μπαίνουν και βγαίνουν από το λιμάνι».
Η διαφορά ανάμεσα στις δύο δουλειές
«Είναι αρκετά μεγάλη η διαφορά. Παραμένει το κομμάτι της θάλασσας ίδιο, αλλά υπάρχει μεγάλη διαφορά, επειδή ακόμη και στο πως οδηγείς ένα πλοίο και πώς ένα ρυμουλκό, υπάρχει τεράστια διαφορά. Όλα αυτά τα χρόνια που ήμουν στο πλοίο, η συναναστροφή μου με τα ρυμουλκά ήταν από την αντίθετη πλευρά. Ήμουν πάνω στα πλοία και περίμενα από το ρυμουλκό να δέσω στο λιμάνι. Τώρα είναι το εντελώς ανάποδο. Στην αρχή ήταν λίγο περίεργο, επειδή όταν ήμουν στο ρυμουλκό και πηγαίναμε στο πλοίο και έβλεπα στην πρύμνη τον ανθυποπλοίαρχο, που περίμενε να δέσει το ρυμουλκό, σκεφτόμουν πως μέχρι χτες ήμουν εκεί πέρα και δεν καταλάβαινα τις δυσκολίες του ρυμουλκού. Δεν καταλάβαινα πώς μπορούσε ένας χειριστής να πάει κοντά».
Το μήνυμα με παραλήπτες όλους
«Τίποτα δεν είναι αδύνατο. Ίσως θα πρέπει να σφίξουμε και να προσπαθήσουμε για κάτι πολύ, αλλά δεν πρέπει να απογοητευόμαστε. Χρειάζεται επιμονή και υπομονή».Η διαφορά ανάμεσα στις δύο δουλειές
«Είναι αρκετά μεγάλη η διαφορά. Παραμένει το κομμάτι της θάλασσας ίδιο, αλλά υπάρχει μεγάλη διαφορά, επειδή ακόμη και στο πως οδηγείς ένα πλοίο και πώς ένα ρυμουλκό, υπάρχει τεράστια διαφορά. Όλα αυτά τα χρόνια που ήμουν στο πλοίο, η συναναστροφή μου με τα ρυμουλκά ήταν από την αντίθετη πλευρά. Ήμουν πάνω στα πλοία και περίμενα από το ρυμουλκό να δέσω στο λιμάνι. Τώρα είναι το εντελώς ανάποδο. Στην αρχή ήταν λίγο περίεργο, επειδή όταν ήμουν στο ρυμουλκό και πηγαίναμε στο πλοίο και έβλεπα στην πρύμνη τον ανθυποπλοίαρχο, που περίμενε να δέσει το ρυμουλκό, σκεφτόμουν πως μέχρι χτες ήμουν εκεί πέρα και δεν καταλάβαινα τις δυσκολίες του ρυμουλκού. Δεν καταλάβαινα πώς μπορούσε ένας χειριστής να πάει κοντά».
Το μήνυμα με παραλήπτες όλους
«Τίποτα δεν είναι αδύνατο. Ίσως θα πρέπει να σφίξουμε και να προσπαθήσουμε για κάτι πολύ, αλλά δεν πρέπει να απογοητευόμαστε. Χρειάζεται επιμονή και υπομονή».