29 Μαρτίου 1982. Η ελληνική μουσική διακρίνεται για δεύτερη φορά στα βραβεία της Ακαδημίας του Κινηματογράφου. “Οι δρόμοι της φωτιάς”, το ορχηστρικό κομμάτι του Βαγγέλη Παπαθανασίου, βραβεύτηκε με Όσκαρ καλύτερης μουσικής, έγινε ένα από τα δημοφιλέστερα κινηματογραφικά κομμάτια και από τότε παίζεται σε κάθε Ολυμπιάδα.
Το 1982, στην 54η απονομή των Βραβείων της Ακαδημίας του Κινηματογράφου, ο διεθνούς φήμης μουσικός Βαγγέλης Παπαθανασίου έκανε περήφανους τους Έλληνες με το Όσκαρ που κέρδισε για τη μουσική της ταινίας “Οι δρόμοι της φωτιάς”. Δεν είναι όμως η πρώτη φορά που η ελληνική μουσική διακρίνεται στα Όσκαρ. Ο Μάνος Χατζιδάκις, 21 χρόνια νωρίτερα, ήταν ο πρώτος που είχε αποσπάσει το χρυσό αγαλματίδιο για τη μουσική επένδυση της ταινίας “Ποτέ την Κυριακή”.
Η πρωτοτυπία του ορχηστρικού κομματιού που βραβεύτηκε με Όσκαρ
Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου συνέθεσε ένα ορχηστρικό θέμα για τις ανάγκες της βρετανικής ταινίας του Χιου Χάντσον “Οι δρόμοι της φωτιάς”. Η ταινία βασίζεται στην αληθινή ιστορία δύο βρετανών ερασιτεχνών δρομέων, οι οποίοι έχουν βάλει στόχο να κερδίσουν το χρυσό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού το 1924. Ο πρώτος τίτλος του μουσικού θέματος ήταν «Titles» επειδή ακούγεται στους εναρκτήριους τίτλους της ταινίας, ενώ αργότερα έμεινε γνωστό με τον τίτλο που κυκλοφορεί και σήμερα.
Ο συνθέτης έχει δηλώσει ότι παρακολουθεί τις ταινίες ως θεατής και όχι ως μουσικός και το συναίσθημα που πηγάζει από τις ταινίες το μεταφράζει σε μουσική. “Δεν ήθελα να κάνω μία μουσική εποχής. Προσπάθησα να συνθέσω μία μουσική σύγχρονη η οποία να συμβιβάζεται όμως με την εποχή της ταινίας. Δεν ήθελα να γράψω μία μουσική εντελώς ηλεκτρονική.” Πρώτα είδε ολοκληρωμένη την ταινία και στη συνέχεια την έντυσε μουσικά.
Η σκηνή που οι δρομείς τρέχουν σε μια παραλία με αργή κίνηση και ακούγεται το μουσικό θέμα του Βαγγέλη Παπαθανασίου
Ο σκηνοθέτης της ταινίας είχε επιλέξει για την περίφημη σκηνή του τέλους να ντυθεί με τη μουσική του κομματιού “L’ enfant” του Παπαθανασίου, το οποίο είχε γραφτεί το 1977. Ο συνθέτης όμως τον έπεισε ότι μπορεί να γράψει ένα πολύ καλύτερο κομμάτι για να γίνει το μουσικό θέμα της ταινίας. Ευτυχώς τα κατάφερε και συνέθεσε το μοναδικό μουσικό θέμα που ανέβηκε στην κορυφή των αμερικανικών τσαρτς από έλληνα καλλιτέχνη. Για μια ταινία που εξελίσσεται τη δεκαετία του 1920, o Παπαθανασίου επιχείρησε κάτι τολμηρό, να γράψει μουσική με τη χρήση ηλεκτρικών οργάνων. Το μουσικό θέμα του Παπαθανασίου σηματοδότησε την επιτυχία της χαμηλού κόστους βρετανικής ταινίας.
“Δεν θα είχαμε κερδίσει τα βραβεία χωρίς τη συμβολή του Βαγγέλη”, δήλωνε ο Ντέιβιντ Πούτναν, παραγωγός της ταινίας.
H ταινία ήταν υποψήφια για 7 βραβεία Όσκαρ. Κέρδισε τα 4 από αυτά: καλύτερης καλύτερης ταινίας, πρωτότυπης μουσικής, πρωτότυπου σεναρίου και κοστουμιών. Ο συνθέτης δεν παραβρέθηκε στη βράβευση των Όσκαρ. Απεχθανόταν την ιδέα του ανταγωνισμού και έπαιρνε ευχαρίστηση μόνο από τη μουσική του. «Κοιμόμουν τη στιγμή της βράβευσης, το έμαθα την άλλη μέρα το πρωί».
Η αναγνώριση του μουσικού από τον Στρατή Μυριβίλη
Τέλη της δεκαετίας του 1940 ο συνθέτης στα πρώτα του βήματα αναγνωρίζεται από τον συγγραφέα Στρατή Μυριβίλη.
“Ανάμεσα στις ευχάριστες εκπλήξεις που με περίμεναν στον Βόλο, ήταν και ένα παιδάκι έξι ή εξήμισυ χρονών που ανακάλυψα προικισμένο με το θείο δώρο του ταλέντου. Ο μικρός αυτός με τις ποδίτσες της πρώτης δημοτικού και με τα γκρίζα γελαστά ματάκια του, είναι από τώρα ένας αυτοδίδακτος μικροσκοπικός συνθέτης. Μου έπαιξε στο πιάνο δύο συνθέσεις του που με κατέπληξαν. Πρέπει να δει κανείς τα μικροσκοπικά δαχτυλάκια του να αγωνίζονται να πιάσουν τις θαυμάσιες συγχορδίες που κανείς δεν του δίδαξε, πρέπει να ακούσει τους χρωματισμούς και τα χαριτωμένα ευρήματά του, για να καταλάβει το νόημα του Ευαγγελιστού που είπε: Πνεύμα ο Θεός και όπου θέλει πίνει”.
Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου μαζί με τον Ντέμη Ρούσσο
Ο βραβευμένος συνθέτης ξεκίνησε την πορεία του στις αρχές της δεκαετίας του 1960 ως μέλος του συγκροτήματος “Forminx” και συνέχισε στο Παρίσι μαζί με τον Ντέμη Ρούσο στο συγκρότημα “Aphrodite’s Child”, με το οποίο έγινε διεθνώς γνωστός. Στο Λονδίνο έκανε καριέρα μόνος του με το όνομα Vangelis, το οποίο επέλεξε για να είναι εύκολο να το προφέρουν στο εξωτερικό. Οι βραβευμένοι “Δρόμοι της φωτιάς” δεν είναι η μόνη ταινία στην οποία επένδυσε μουσικά. Blade Runner, 1492: Χριστόφορος Κολόμβος, Αλέξανδρος, Ελ Γκρέκο κ.α., είναι μερικές από τις ταινίες για τις οποίες συνέθεσε μουσική. Πέρα από τις ταινίες δημιούργησε μουσική για θεατρικές παραστάσεις, για το παγκόσμιο κύπελλο ποδοσφαίρου του 2002, ενώ ασχολήθηκε με τη σκηνοθεσία και τη ζωγραφική.
Ο μουσικός του διαστήματος
Πολλά έργα του Βαγγέλη Παπαθανασίου ήταν αφιερωμένα στο διάστημα. Η αγάπη του για το διάστημα εκδηλώθηκε στα κομμάτια του, διακρίθηκε και τιμήθηκε, καθώς το όνομα του τιτλοφορεί τον Αστεροειδή της Κύριας Ζώνης 6354. Οι μουσικές του έχουν συνοδέψει διαστημικές αποστολές της ΝΑΣΑ. Ο κορυφαίος διαστημικός οργανισμός εμπιστεύθηκε δύο φορές τις μουσικές του συνθέτη για τις αποστολές της, ενώ τον έχει τιμήσει με το Μετάλλιο Δημόσιας Προσφοράς, την ύψιστη τιμή από τον οργανισμό για μη κυβερνητικά πρόσωπα. Η πιο πρόσφατη καταξίωση του μουσικοσυνθέτη αποτελεί η δημιουργία μουσικής το 2014 για την πρώτη ιστορική προσεδάφιση σε κομήτη.