Για δεκαετίες, οι αρχαιολόγοι και οι πολεοδόμοι είχαν το όνειρο της ενοποίησης των αρχαιολογικών τοποθεσιών του ιστορικού κέντρου..
Ένα μεγάλο υπαίθριο μουσείο απλώνεται μπροστά στα μάτια σας με τους επισκέπτες τώρα να μπορούν να μπορούν να δούν το Ναό του Ολυμπίου Διός, την Ακρόπολη, τον λόφο του Φιλοπάππου, την Αρχαία Αγορά και το Κοιμητήριο του Κεραμεικού χωρίς να πρέπει να περπατήσουν σε πολύβουους και μπολοκαρισμένους, από την κίνηση, δρόμους.
Ο περίπατος ξεκινά απέναντι από το Ναό του Ολυμπίου Διός στην αρχή της οδού Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Τα πρώτα εκατό μέτρα δεν είναι ιδιαίτερα ελκυστικά, με τις δύο πλευρές του δρόμου να καταλαμβάνονται από μεταπολεμικά συγκροτήματα διαμερισμάτων, αλλά από το ύψος της οδού Βύρωνος και πέρα το σκηνικό αλλάζει. Στη συμβολή των οδών Διονυσίου Αρεοπαγίτου και Βύρωνος παρατηρείτε το άγαλμα του Στρατηγού Μακρυγιάννη, του οποίου το όνομα φέρει η συνοικία λίγο νότια της Ακρόπολης.
Ιωάννης Μακρυγιάννης
Ο Ιωάννης Μακρυγιάννης (1797-1864), γνωστός και ως Στρατηγός Μακρυγιάννης, υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους μαχητές της Ελληνικής Επανάστασης το 1821. Πήρε μέρος σε πολυάριθμες στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά των Οθωμανών και έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην υπεράσπιση της Ακρόπολης από αυτούς.
Απέναντι κείτεται το πέτρινο κτήριο Weiler (από το όνομα του Γερμανού αρχιτέκτονα), ένα από τα πρώτα δημόσια κτήρια που ανεγέρθησαν στην πρωτεύουσα του, νεαρού τότε, Ελληνικού κράτους (1834). Τώρα στεγάζει το Κέντρο των Σπουδών Ακρόπολης
Δίπλα, στην οδό Μακρυγιάννη, βρίσκεται η είσοδος του σταθμού μετρό «Ακρόπολη». Το Μετρό είναι πιθανόν ο καλύτερος τρόπος μετακίνησης για να πάτε στην αφετηρία του περιπάτου, αφού η εύρεση χώρου στάθμευσης σε αυτή την περιοχή είναι σχεδόν αδύνατη. Ακόμα και αν δεν αρέσκεστε να ταξιδεύετε με το Μετρό, αξίζει να ρίξετε μια ματιά στο εσωτερικό του σταθμού. Κάθε επίπεδο είναι διακοσμημένο με αντίγραφα γλυπτών του Παρθενώνα ενώ υπάρχει και μία έκθεση ευρημάτων που ήρθαν στην επιφάνεια κατά την κατασκευή του σταθμού Μετρό «Ακρόπολη».
Στα δεξιά σας καθώς ανεβένετε την οδό Διονυσίου Αρεοπαγίτου υψώνεται η Ακρόπολη με όλη τη μεγαλοπρέπειά της. Οι απότομοι βράχοι της νοτιο-ανατολικής πλαγιάς επιστέφονται με επιβλητικά τείχη, ακριβώς πίσω από τα οποία μπορείτε να δείτε τις κολώνες του Παρθενώνα.
Ο περίπατος συνεχίζει μέχρι τα όρια της αρχαιολογικής τοποθεσίας στις νότιες πλαγιές. Αρχαία απομεινάρια είναι ορατά μεταξύ των δέντρων. Επιβάλλεται μία στάση για να θαυμάσετε τα όμορφα οικήματα του 19ου και του 20ου αιώνα στα αριστερά σας. Ιδιαίτερου ενδιαφέροντος είναι τα οικήματα με αριθμό 17 και 37, πανέμορφα κτήρια της εποχής του μεσοπολέμου.
Κάντε μία παράκαμψη για να δείτε το φημισμένο Ωδείο Ηρώδου Αττικού , το Ηρώδειο, όπου οι κύριες φιλοξενούνται οι κύριες εκδηλώσεις του Φεστιβάλ Αθηνών (μέρος του Ελληνικού Φεστιβάλ) κάθε καλοκαίρι. Το Ηρώδειο έχει ημικυκλικό σχεδιασμό με μία επιβλητική πρόσοψη (28 m /91,8 ft ύψος). Μπορεί να φιλοξενήσει μέχρι 6.000 θεατές. Ο τοίχος της σκηνής ήταν πλούσια διακοσμημένος αλλά δυστυχώς καταστράφηκε, πιθανόν το 267 μ.Χ., από τους Ερούλους, μία φυλή Γερμανών βαρβάρων που κατέστρεψαν τα περισσότερα από τα θαυμάσια κτήρια της πόλης. Αξίζει να καθήσετε σε ένα από τα παγκάκια της πλατείας μπροστά από το κτήριο για να θαυμάσετε την ακουστική, ειδικά όταν λαμβάνει χώρα συναυλία κλασσικής μουσικής.
Συνεχίστε επί της οδού Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Στα αριστερά σας θα συναντήσετε έναν χώρο πολύ πρόσφατων ανασκαφών. Πρόκειται για τον Βωμό των Νυμφών, όπου οι νεόνυμφοι της αρχαίας Ελληνικής πόλης συνήθιζαν να κάνουν τάματα. Μερικά μέτρα μακρύτερα, φθάνετε στο τέλος της οδού Διονυσίου Αρεοπαγίτου και μπαίνετε στην οδό Αποστόλου Παύλου. Εαν θέλετε να ξαποστάσετε και να απολαύσετε κάτι δροσερό, μπορείτε να το κάνετε στην καφετέρια στη συμβολή των δύο οδών. Είναι ένα από τα καλύτερα σημεία για να καθήσετε και να απολαύσετε τη θέα της Ακρόπολης.
Από την Οδό Αποστόλου Παύλου στο Θησείο, την Οδό Ερμού και το Γκάζι
Κατευθυνθείτε προς τα κάτω με θέα τον Άρειο Πάγο , την Αρχαία Αγορά και, φυσικά, την Ακρόπολη στα δεξιά σας και τον Λόφο της Πνύκας στα αριστερά σας. Στην αρχή αυτού του περιπάτου και στα δεξιά σας θα παρατηρήσετε ένα εξαιρετικό μωσαϊκό με πολύπλοκο γεωμετρικό σχήμα, πιθανόν το πάτωμα ενός αρχαίου μαυσωλείου. Στα αριστερά σας, στην άκρη του λόφου της Πνύκας, βρισκονται οι σπηλιές της πηγής της Πνύκας, μίας από τις πιο φημισμένες πηγές κατά την αρχαιότητα. Δίπλα της βρίσκεται ο Βωμός του Πανός, λαξευμένος στυς βράχους.
Έπειτα έρχεστε στην Πλατεία του Θησείου. Μετά την ολοκλήρωση της πεζοδρόμησης, η περιοχή αναγεννήθηκε. Νέες καφετέριες άνοιξαν, καταλαμβάνοντας μέρος του πεζόδρομου με τους υπαίθριους χώρους τους. Από το Θησείο, ένας άλλος ξεκινά από την οδό Ηρακλειδών , επίσης κατάμεστη από καφετέριες και μπαρ, χωρίς να λείπουν τα καταστήματα πώλησης αναμνηστικών.
Πρός το τέλος του δρόμου η κίνηση των οχημάτων κάνει και πάλι την εμφάνισή της. Εδώ θα βρείτε το Πολιτιστικό Κέντρο Αθηνών «Μελίνα Μερκούρη», στεγασμένο σε ένα παλιό εργοστάσιο καπέλων γνωστό ως Πουλόπουλος . Το επάνω πάτωμα έχει μία όμορφα οργανωμένη μόνιμη έκθεση της παλιάς Αθήνας, μία πιστή ανακατασκευή ενός εμπορικού δρόμου της Αθήνας του 19ου αιώνα.
Τα Προπύλαια από την Αρεοπαγίτου
Επιστρέφετε στην οδό Αποστόλου Παύλου μέσω της οδού Επταχαλκου, ενός στενού δρόμου παράλληλα της οδού Ηρακλειδών με γραφικά χαμηλά σπίτια εκατέρωθεν των γραμμών του τρένου. Συνεχίστε κατά μήκος της οδού Αποστόλου Παύλου κάνοντας μία κυκλική διαδρομή και θα βρεθείτε στην Πλατεία Ασωμάτων και την οδό Ερμού. Η Πλατεία Ασωμάτων οφείλει το παράξενο όνομά της στη μικροσκοπική Βυζαντινή εκκλησία των Αγίων Ασωμάτων που χρονολογείται από τον 11ο αιώνα μ.Χ.. Το εσωτερικό της είναι διακοσμημένο με τοιχογραφίες, πιθανόν του 17ου αιώνα.
Από το σημείο αυτό μέχρι και την οδό Πειραιώς η οδός Ερμού πεζοδρομήθηκε. Τα μνημεία κείτονται κάτω από το επίπεδο του δρόμου και επομένως έχετε πανοραμική θέα. Θα βρείτε μία περιοχή όπου μπορείτε να καθήσετε να ξεκουραστείτε, απ’όπου ξεκινά η οδός Μεληδόνη, ένας άλλος δρόμος όπου αξίζει να περπατήσετε , αφού εκεί βρίσκεται το Μουσείο Σύγχρονης Κεραμικής και μία από τις μεγαλύτερες Εβραϊκές Συναγωγές της Αθήνας.
Επιστρέψτε στην οδό Ερμού και ακολουθήστε τη μέχρι το εντυπωσιακότερο βιομηχανικό συγκρότημα της πόλης, το Γκάζι, στην οδό Πειραιώς (Παναγή Τσαλδάρη). Υπάρχουν σχέδια για τη δημιουργία ενός μεγάλου αστικού πάρκου αφιερωμένου στις τέχνες, το κεντρικό σημείο του οποίου θα είναι το νέο κτήριο της Όπερας της Αθήνας.
Παράκαμψη 1: Λόφοι στα δυτικά
Όταν οι ντόπιοι μιλούν για τον λόφο του Φιλοπάππου, εννοούν το όλο συγκρότημα των λόφων που υψώνονται δυτικά της Ακρόπολης. Υπάρχουν τρείς: ο λόφος Νυμφών (γνωστός και ως λόφος Αστεροσκοπείου), ο λόφος της Πνύκας και ο λόφος του Μουσείου.
Ένα από τα κύρια σημεία πρόσβασης στους λόφους βρίσκεται στη συμβολή των οδών Διονυσίου Αρεοπαγίτου και Αποστόλου Παύλου. Από εκεί μπορείτε να περπατήσετε σε όμορφα μονοπάτια μέσα σο πευκοδάσος μέχρι να φθάσετε σε μέρη όπου μπορείτα να απολαύσετε την υπέροχη θέα της Ακρόπολης και της θάλασσας όπως και κάποιων πολύ ενδιαφέροντων αρχαιολογικών καταλοίπων. Κατά την αρχαιότητα, δύο από τις πιο πυκνοκατοικημένες συνοικίες της Αθήνας βρίσκονταν εδώ: η αριστοκρατική συνοικία της Μελίτης, όπου βρισκόταν η οικία του Περικλή, και η Κοίλη, μία πολυσύχναστη εμπορική συνοικία.
Περπατήστε κατά μήκος του κεντρικού πλακόστρωτου δρόμου που ξεκινά από την οδό Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Στα δεξιά σας θα δείτε το μετα-Βυζαντινό παρεκκλήσι του Αγίου Δημητρίου Λουμπαρδιάρη. Μετά από περίπου εκατό μέτρα (328 ft), θα βρεθείτε σε μία διχάλωση, όπου πρέπει να κατευθυνθείτε αριστερά. Φθάνετε σε δύο τεχνητές σπηλιές λαξευμένες στο βράχο. Είνει ευρέως γνωστές ως η φυλακή του Σωκράτη. Στην πραγματικότητα πρόκειται για τα κατάλοιπα μίας κατοικίας που χρονολογείται από τον 4ο αιώνα π.Χ.. Παρατηρήστε τις εσοχές στην πρόσοψη του βράχου. Αυτες είναι κοιλώματα όπου κάποτε υπήρχαν υποστηρίγματα, απόδειξη ότι η οικία είχε τουλάχιστον δύο ορόφους.
Το Ηρώδειο
Επιστρέψτε στο κεντρικό πλακοστωμένο μονοπάτι. Πηγαίνετε αντίστροφα, επιστρέφοντας πίσω, και στα αριστερά σας θα βρείτε ένα μονοπάτι που οδηγεί πάνω στο μνημείο του Φιλοπάππου. Το μονοπάτι αυτό, στρωμένο με διάφορα υλικά όπως μάρμαρο και πλάκες, είνει ένα από τα πιο φίνα αρχιτεκτονικά σχέδια του Δ.Πικιώνη. Ακολουθεί τη νοητή γραμμή των αρχαίων τειχών της πόλης, που είναι ακόμα ορατά σε πολλά σημεία.
Μετά από περίπου 300 μέτρα (984 ft) θα φθάσετε στην κορυφή του λόφου, όπου θα βρείτε το νεκρικό μνημείο του Αντιόχειου Φιλοπάππου που ανεγέρθηκε την περίοδο 114-116 μ.Χ.. Ο λόφος πήρε το όνομά του. Ο Φιλοπάππος ήταν ένας εξόριστος πρίγκηπας της Κομμαγένης, ενός ελληνικού βασιλείου στη Συρία που υποβαθμίστηκε σε επαρχία από τους Ρωμαίους, οι οποίοι και εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα. Έγινε πολίτης της Αθήνας και ευεργέτης της, ο οποίος είχε ακόμα και δικό του δημόσιο γραφείο. Η βόρεια πλευρά του μνημείου, ορατή από την Ακρόπολη, είναι η γνήσια πρόσοψη η οποία διατηρεί ακόμα ουσιώδη σημάδια του κάποτε αφειδούς στολισμού της. Από εκεί έχετε μία εντυπωσιακή θέα όλης της Αθήνας.
Επιστρέψτε και πάλι στο κύριο πλακοστρωμένο μονοπάτι. Ακριβώς πριν κατευθυνθείτε δεξιά για να επισκεφθείτε τον Λόφο της Πνύκας, θα βρεθείτε σε άλλη μία λαξευμένη οπή στον βράχο. Πρόκειται για έναν διπλό Βυζαντινό τάφο που θεωρείται ότι είναι ο τάφος του μεγάλου Αθηναίου στρατηγού, Κίμωνα, απ’όπου και το όνομα της τοποθεσίας «Κιμώνειοι τάφοι».
Συνεχίστε το δρόμο σας προς τον λόφο της Πνύκας, ο οποίος είναι μεν περιφραγμένος αλλά δεν απαιτείται αντίτιμο για να εισέλθετε. Ένα υπόμνημα στην είσοδο σας ενημερώνει για τα μνημεία που μπορείτε να δείτε εκεί. Το σημαντικότερο από τα μνημεία είναι η Πνύκα αυτή καθ’εαυτή και το σημείο συνάντησης της Αθηναϊκής Εκκλησίας του Δήμου μέχρι τον 4ο αιώνα π.Χ.. Πρόκειται για την κοιτίδα του δυτικού πολιτισμού όπου διάσημοι πολιτικοί της Αρχαίας Αθήνας, όπως ο Θεμιστοκλής, ο Περικλής και ο Δημοσθένης, κήρυξαν. Σε μεταγενέστερες εποχές, ήταν στο σημείο αυτό όπου ο Κωλοκοτρώνης, μία από τις ηγετικές φυσιογνωμίες της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, συγκέντρωσε τους νεαρούς άνδρες της περιοχής και μίλησε σ’αυτούς για τις ανάγκες της πατρίδας τους. Εκτός από την ιστορική της αξία, η τοποθεσία αυτή προσφέρει επίσης μία υπέροχη θέα της Ακρόπολης.
Από εδώ μπορείτε να συνεχίσετε στο Εθνικό Αστεροσκοπείο , εάν επιθυμείτε.
Για να επιστρέψετε στο κεντρικό πλακοστρωμένο μονοπάτι, μπορείτε να πάρετε ένα δεύτερο πλακοστρωμένο μονοπάτι έξω από την περίφραξη. Μόλις πριν φθάσετε στον κύριο δρόμο, κοιτάξτε στα δεξιά σας τα απομεινάρια ενός πολύ σημαντικού αρχαίου δρόμου που κάποτε συνέδεε την Αθήνα και τον Πειραιά. Ήταν γνωστός ως «Δρόμος μέσα από την Κοίλη». Το χώμα που τον κάλυπτε απομακρύνθηκε πρόσφατα, αποκαλύπτοντας (πάνω από 500m / 1.640ft) τον παλιό δρόμο χαραγμένο στον σκληρό ασβεστόλιθο, τα πεζοδρόμια, τις παλαιές πηγές και τις αυλακιές που άφησαν οι τροχοί των κάρων.
Υπάρχουν ατέλειωτες ευκαιρίες για περιπάτους στους λόφους δυτικά της Ακρόπολης. Μπορείτε να περπατήσετε μέσα στο πευκοδάσος όσο θέλετε. Εαν πάρετε τον δρόμο που οδηγεί στο Θέατρο Δώρας Στράτου , θα βρεθείτε μπροστά σε ένα ακόμα αρχαίο ερείπιο, μία σειρά καθισμάτων λαξευμένων στον βράχο. Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι αυτή η σειρά καθισμάτων ήταν μέρος ενός μέρους συγκέντρωσης του διοικητικού συμβουλίου συνυφασμένου με το δόγμα της Μεγάλης Μητέρας.
Παράκαμψη 2: Από την Αρχαία στη Ρωμαϊκή Αγορά
Στο σημείο όπου η οδός Αποστόλου Παύλου στρίβει για να συναντήσει την οδό Ερμού, αρχίζει η οδός Αδριανού, μία από τις γραφικότερες περιοχές της Αθήνας. Σας οδηγεί πρώτα κατά μήκος της Αρχαίας Αγοράς. Οι αρχαιολόγοι που εργάζονται στο πρόγραμμα ενοποίησης των αρχαιολογικών τοποθεσιών, έχουν αναδείξει τα πανέμορφα δυόροφα νεοκλασσικά κτήρια στη μία πλευρά του δρόμου, ενώ η πλακόστρωση του δρόμου και η απαγόρευση της κυκλοφορίας των οχημάτων έχουν βάλει τέλος στον θόρυβο και το κυκλοφοριακό κομφούζιο που έκαναν το περπάτημα κάτι λιγότερο από απολαυστικό.
Δίπλα στην περίφραξη του αρχαιολογικού χώρου απλώνονται οι υπαίθριοι χώροι των διάφορων καφέ. Στην απέναντι πλευρά του δρόμου υπάρχουν τουριστικά καταστήματα και κάποια καταστήματα με αντίκες. Τα σαββατοκύριακα και κάποιε φορές και κατά τις εργάσιμες ημέρες ο δρόμος είναι κατάμεστος από εμπόρους που πουλούν συλλεκτικά αντικείμενα, όπως τηλεκάρτες, παλαιά νομίσματα και πολλά άλλα μεταχειρισμένα προϊόντα. Φυσικά είναι αναμενόμενο από εσάς να διαπραγματευτείτε την τιμή.
Κατευθυνόμενοι πρός τον Πύργο των Ανέμων και τη Ρωμαϊκή Αγορά, κάνετε μία παράκαμψη στην οδό Κλαδου, έναν στενό δρόμο παράλληλα της οδού Αδριανού, για να ρίξετε μια ματιά στα καταστήματα με τις ατέλειωτες στοίβες από περιοδικά του ’50.
Καθώς πλησιάζετε την είσοδο της Ρωμαϊκής Αγοράς, μπορείτε να θαυμάσετε την απλότητα της νεοκλασσικής αρχιτεκτονικής, κτήρια που μοιάζουν με τη σκηνή ενός θεατρικού έργου. Παρατηρήστε τη μεγάλη πέτρινη πύλη ακριβώς απέναντι από την είσοδο του αρχαιολογικού χώρου. Πρόκειται για το μοναδικό απομεινάρι ενός Οθωμανικού σχολείου. Υπάρχουν επίσης πολλές επιλογές για ποτό ή φαγητό κοντά στη Ρωμαϊκή Αγορά.
Παράκαμψη 3: Η πίσω πλευρά της Ακρόπολης
Κατεβαίνοντας τη οδό Αποστόλου Παύλου, στα δεξιά σας και κοντά στον θερινό κινηματογράφο του Θησείου, θα βρείτε έναν χωματόδρομο που οδηγεί ανάμεσα στην Ακρόπολη και την Αρχαία Αγορά. Το μονοπάτι αυτό αναφέρεται ως η περιοχή των φιλοσοφικών σχολών επειδή εδώ βρίσκονταν οι σχολές πολλών από τους μεγάλους δασκάλους που έδωσαν στην Αθήνα τη φήμη του «Πανεπιστημίου του Κόσμου». Πρόκειται για ένα ήσυχο σημείο της πόλης, που μόνο λίγοι τουρίστες επισκέπτονται.
Όταν φθάσετε στο τέλος του χωματόδρομου, κατευθυνθείτε αριστερά προς την οδό Θεωρίας, στην οποίο βρίσκεται το Κανελλοπούλειο Μουσείο , για να συνεχίσετε τον περίπατό σας κάτω ακριβώς από τον βράχο της Ακρόπολης. Στ’αριστερά σας θα παρατηρήσετε τον Άρειο Πάγο και λίγο μακρύτερα θα βρείτε μία μικρή Βυζαντινή εκκλησία, επίσης στ’αριστερά σας. Πρόκειται για την εκκλησία τηε Μεταμορφώσεως (11ος αιώνας).
Έπειτα φθάνετε σε μία διχάλωση (σταυροδρόμι). Πάρτε το μονοπάτι στα δεξιά σας που οδηγεί προς τα επάνω. Θα σας οδηγήσει στα μικρά σοκάκια των Αναφιώτικων , ένα από τα γραφικότερα σημεία της Πλάκας. Χτίστηκε κατά τις δεκαετίες του 1830και του 1840 από μετανάστες προερχόμενους από το νησί της Ανάφης, χωρίς οικοδομική άδεια, στην περιοχή που υποτίθεται ότι προοριζόταν για αρχαιολογικές ανασκαφές. Με τα κάτασπρα μικρά Κυκλαδικά της σπίτια και τις μικροσκοπικές τους αυλές, η γειτονιά αυτή είναι σαν ένα μικρό νησί στο κέντρο της μεγαλούπολης.
Καθώς κατηφορίζετε, θα βρεθείτε στην οδό Στρατώνος και έπειτα στην Πλατελια Λυσικράτους, η οποία οφείλει το όνομά της στο χωραγωγικό Μνημείο του Λυσικράτη , γνωστό και ως Φαωός του Διογένη. Ο χορηγός ήταν άλλος ένας θεσμός που καθιέρωσαν οι αρχαίοι Έλληνες. Όλα τα έξοδα που απαιτούνταν για την προετοιμασία του χωρού για τις παραστάσεις που θα δίνονταν κατά τη διάρκεια δραματικών διαγωνισμών, πληρώνονταν από πλούσιους Αθηναίους. Εαν η παράσταση αυτή κέρδιζε βραβείο, η πολιτεία θα αντάμειβε τον χορηγό με έναν μπρούτζινο τρίποδα καιμε έναν λέβητα που θα τοποθετούταν στην κορυφή ενός χωραγωγικού μνημείου. Το Μνημείο του Λυσικράτη (αναμνηστικό της νίκης στους δραματικούς διαγωνισμούς του 334 π.Χ.), είναι το μοναδικό που επιβίωσε από την πληθώρα των μνημείων που κάποτε κοσμούσαν την οδό Τριπόδων, τον δρόμο που οδηγούσε στο Θέατρο του Διονύσου.
Στο σημείο αυτό εισέρχεστε στον στη στενή οδό Θρασύλλου που οδηγεί στην αρχή της οδού Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Η περιήγηση σας γύρω από την Ακρόπολη έχει πλέον ολοκληρωθεί.