Είτε για διακοπές φτάσετε στις ειδυλλιακές εξοχές της κεντρικής Εύβοιας, είτε για μια σύντομη εκδρομή ώστε να αποδράσετε από τους αγχωτικούς ρυθμούς της Αθήνας, το σίγουρο είναι ότι θα βρείτε αρκετούς προορισμούς που αξίζουν να τους αφιερώσετε λίγο έστω από τον χρόνο σας.
Αν και όταν μιλάμε για την κεντρική Εύβοια ο νους πάει συνήθως στην Ερέτρια –όπου πολλοί κάτοικοι της πρωτεύουσας διατηρούν εξοχικά, λόγω και της εύκολης πρόσβασης που υπάρχει στην περιοχή από τον Ωρωπό– λίγα μόλις χιλιόμετρα πιο πέρα συναντά κανείς και κάποιες όμορφες μα λιγότερο προβεβλημένες κωμοπόλεις.
Μία από αυτές είναι βέβαια και το Αλιβέρι, που απέχει 18 χιλιόμετρα από την Αμάρυνθο, 27 χιλιόμετρα από την Ερέτρια και 45,9 χιλιόμετρα από τη Χαλκίδα, με την οποία συνδέεται χάρη σε καθημερινά δρομολόγια του τοπικού ΚΤΕΛ. Ήδη από τη μέση του δρόμου προς τα εκεί, μάλιστα, θα παρατηρήσετε τα χαρακτηριστικά φουγάρα της ΔΕΗ –ψηλά, με πλατιές ρίγες λευκού και κόκκινου χρώματος– που θυμίζουν την ιστορική σημασία της κωμόπολης για τον εξηλεκτρισμό της Ελλάδας.
Γνωρίζοντας το Αλιβέρι
Μπαίνοντας στο Αλιβέρι, οι δονήσεις είναι εντελώς διαφορετικές από οποιονδήποτε άλλον τόπο της Εύβοιας. Υπάρχει δηλαδή μια αίσθηση αστικής εγρήγορσης και πολυεπίπεδης δράσης, που, προφανώς, σχετίζεται με το προαναφερθέν παρελθόν της κωμόπολης, αφού ήταν εδώ όπου κατασκευάστηκε ο πρώτος ατμοηλεκτρικός σταθμός (ΑΗΣ) που λειτουργούσε με λιγνίτη, κατά τη δεκαετία του 1950. Άλλωστε η περιοχή διέθετε λιγνιτικά κοιτάσματα ήδη από την αρχαιότητα, αν και πλέον εξαντλήθηκαν: οι εξορύξεις έχουν σταματήσει και ο ΑΗΣ Αλιβερίου λειτουργεί πια με φυσικό αέριο.
Παρ’ όλα αυτά, η μικρή πόλη διατηρεί τη ζωντάνια του βιομηχανικού της παρελθόντος, όπως και έντονη εμπορική μα και πολιτιστική ζωή, έχοντας λ.χ. δικές της εφημερίδες, δική της μουσική μπάντα, ιστιοπλοϊκό όμιλο κλπ. Έτσι, όσοι επιλέξουν το Αλιβέρι ως προορισμό, θα συναντήσουν μια ανατρεπτική μίξη του βιομηχανικού στοιχείου με την υπέροχη γύρω φύση και τα μεσαιωνικά μνημεία. Μια μετανεωτερική αντίληψη του ελεύθερου χρόνου των διακοπών, κατά κάποιον τρόπο.
Θα καθίσετε βέβαια στην κεντρική πλατεία με τις σύγχρονες καφετέριες και μετά θα κατεβείτε στον όμορφο Κάραβο –στο παραλιακό κομμάτι της πόλης– περνώντας μπροστά από το σκοτεινό άγαλμα του λιγνιτωρύχου. Εδώ θα πιείτε το ουζάκι σας και θα φάτε το ψαράκι σας με φόντο την καταγάλανη θάλασσα του κόλπου του Αλιβερίου, τα ριγέ φουγάρα της ΔΕΗ, την παλιά χτιστή υψικάμινο και το εργοστάσιο τσιμέντων της ΑΓΕΤ Ηρακλής. Τα οποία καδράρονται από μια καταπράσινη πλαγιά, όπου δεσπόζει το χωριό Μηλάκι. Όλο αυτό δημιουργεί μια ανεξήγητη έλξη.
Εντωμεταξύ, μια ματιά στα μικρά, αδιέξοδα δρομάκια πίσω από τις εν σειρά ταβέρνες και τις καφετέριες του Κάραβου, αποκαλύπτει χαμηλά σπίτια με κεραμίδια. Πηγαίνοντας βόλτα προς τα εργοστάσια, πάλι, περνάτε μπροστά από ένα ακόμα άγαλμα λιγνιτωρύχων, ενώ κάποιος ψαρεύει με το καλάμι του. Ο λιγνίτης και η ζωή μαζί του έχει εντυπωθεί ανεξίτηλα στην κωμόπολη.
H καθημερινή ζωή στο Αλιβέρι συμβαδίζει με τα χαρακτηριστικά ριγέ φουγάρα της ΔΕΗ. Photo: Περικλής Μεράκος
Από την άλλη μεριά του Κάραβου βρίσκεται το «Baluse» (2223 025800). Ένα μοντέρνο, σύγχρονο, all-day μαγαζί για καφέ, κοκτέιλ, ποτό, γλυκά και μια μικρή κάρτα φαγητού. Μπροστά στην αμμουδιά, με χορτάρινες ομπρέλες και ξαπλώστρες, φέρνει τη θάλασσα στη σάλα από τις ολάνοιχτες τζαμαρίες του. Πριν το «Baluse» θα δείτε ταβέρνες και ουζάδικα στη σειρά, ανάμεσά τους και τον «Σαλέα» (2223024447) με ελληνικά μαγειρευτά, κρεατικά και ψάρια (όταν υπάρχουν φρέσκα). Τον έχουν σε υπόληψη και στις γειτονικές περιοχές.
Θα βαθύνετε τη μοναδική εμπειρία του Αλιβερίου με μια επίσκεψη στο Μουσείο Λιγνιτωρυχείου ΔΕΗ (2223081191), στη θέση Πρινιά. Είναι ένα από τα ελάχιστα μουσεία βιομηχανικής αρχαιολογίας στην Ελλάδα, οπότε μη χάσετε την ευκαιρία να το δείτε. Βρίσκεται στο παλιό, ανενεργό λιγνιτωρυχείο, 4 χιλιόμετρα έξω από την κωμόπολη –κοντά στο χωριό Άγιος Λουκάς– και είχε δύο πεδία: στη θέση Μπρίνια η εξόρυξη γινόταν υπόγεια, ενώ στη θέση Μαρμαρένια γινόταν επιφανειακή εκσκαφή. Η εξόρυξη λιγνίτη άρχισε το 1870 και τερματίστηκε οριστικά στις αρχές της δεκαετίας του 1980.
Το χαρακτηριστικό άγαλμα του λιγνιτωρύχου παραπέμπει στα ορυχεία λιγνίτη που λειτούργησαν στο Αλιβέρι από το 1870 ως τις αρχές της δεκαετίας του 1980. Photo: Βασίλης Συκάς/Δήμος Κύμης-Αλιβερίου
Ανάμεσα στα πολλά εκθέματα υπάρχουν εργαλεία και μηχανήματα που χρησιμοποιούνταν για την εξόρυξη, ποικίλα είδη εξοπλισμού (όπως το κλουβί όπου έβαζαν τα καναρίνια για να δουν αν υπάρχει οξυγόνο, μα και οι ίδιες οι συσκευές οξυγόνου), αλλά και σημαντικό φωτογραφικό αρχείο, το οποίο αναβιώνει τη δουλειά των λιγνιτωρύχων, τις γραμμές μεταφοράς, καθώς και τις διαφορετικές φάσεις λειτουργίας του ορυχείου. Ανεκτίμητης αξίας είναι βέβαια και το διοικητικό αρχειακό υλικό του ορυχείου, ενώ ξεχωρίζουν και οι παλιές αφίσες με τις οδηγίες ασφαλείας, ο εξοπλισμός των ιατρείων και τα κομμάτια λιγνιτικών πετρωμάτων. Ένας ξεχωριστός, σπάνιος χώρος, με απίστευτο υλικό, το οποίο απεικονίζει ένα σοβαρό κομμάτι της ενεργειακής μας ιστορίας, προσφέροντας έτσι ένα «ταξίδι» τόσο στο παρελθόν του Αλιβερίου, όσο και στη βιομηχανική εξέλιξη της χώρας μας.
Και από τα έγκατα της γης όπου σας κατέβασε η περιήγηση στο Μουσείο του Λιγνίτη και τη μαθητεία στη βιομηχανική αρχαιολογία της Ελλάδας, ψηλά στο Ριζόκαστρο. Βρίσκεται σε ύψωμα 135 μέτρων πίσω από το εργοστάσιο της ΔΕΗ (στη θέση Μηλάκι) και χτίστηκε κατά τον 13ο αιώνα, επί Φραγκοκρατίας. Αξίζει τον κόπο ο κακοτράχαλος δρόμος, η έλλειψη σηματοδότησης και οι διάφοροι αυτοσχεδιασμοί που πρέπει να κάνετε για να φτάσετε εκεί, γιατί, εκτός από το ίδιο το κάστρο, θα δείτε και ολόκληρο τον κόλπο του Αλιβερίου με την πόλη «πιάτο» στα πόδια σας. Λένε μάλιστα πως υπάρχει και σήραγγα που ενώνει το Ριζόκαστρο με το Μηλάκι, εκτεινόμενη σε μήκος 1,5 χιλιομέτρου. Μυστικά μιας περιοχής που ξέρει από στοές.
Χαράδρες, σπήλαια και μνημεία
Τα χωριά γύρω από το Αλιβέρι έχουν σίγουρα το δικό τους χρώμα. Στον Άγιο Λουκά αξίζει να επισκεφθείτε τον αρχαιολογικό χώρο στον λόφο Πλατάνας. Σε κοντινή απόσταση θα βρείτε τον Άγιο Ιωάννη, που διαθέτει υπαίθριο θέατρο κι έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός. Συνεχίζοντας προς βορρά, το Παρθένι φημίζεται για το εξαιρετικό του ελαιόλαδο, ενώ η καταπράσινη, γαλήνια διαδρομή προς τον ορεινό οικισμό Παναγιά, με την όμορφη λιθόστρωτη πλατεία και τις πηγές, θα σας εντυπωσιάσει.
Βορειοανατολικά από το Αλιβέρι βρίσκεται το γραφικό χωριό Θαρρούνια με το σπήλαιο Σκοτεινής, μέσα στη χαράδρα του Χόνδρου: διαθέτει σταλακτίτες και σταλαγμίτες και στο εσωτερικό έχουν ανακαλυφθεί σημαντικά παλαιοντολογικά ευρήματα και δείγμα της πανίδας του Πλειστόκαινου, αλλά και ίχνη ανθρώπινης κατοίκησης τα οποία ανάγονται στη Νεολιθική Εποχή. Νότια του Αλιβερίου είναι το Πράσινο (ή Καλέντζι), που επίσης παρουσιάζει σπηλαιολογικό ενδιαφέρον. Άλλωστε ο ορεινός όγκος του Προφήτη Ηλία, στον οποίον στέκει, έχει ανεξερεύνητα σπήλαια μα και ερείπια αρχαίων ναών.
Τα αξιοθέατα που δεν πρέπει να χάσετε
Το Ριζόκαστρο (αλλιώς και Portimo) στέκεται σε ένα βραχώδες ύψωμα 135 μέτρων, από όπου μπορείτε να απολαύσετε απεριόριστη θέα στον κόλπο του Αλιβερίου. Το κάστρο βρίσκεται πάνω από το εργοστάσιο της ΔΕΗ και θεωρείται ένα από τα παλαιότερα μεσαιωνικά μνημεία στην Εύβοια, αφού φαίνεται να χτίστηκε επί Φραγκοκρατίας, όπως ήδη είπαμε. Σώζονται τα τείχη της εξωτερικής οχύρωσης, ενώ στο εσωτερικό υπάρχουν ερείπια ψηλού τετράπλευρου ακροπύργιου, μια δεξαμενή και μια στοά.
Ένα ακόμα (σχετικά) καλοδιατηρημένο μεσαιωνικό μνημείο είναι ο ενετικός πύργος που βρίσκεται στον ημιορεινό οικισμό Τραχήλι. Χτισμένος στα τέλη του 14ου αιώνα ή στις αρχές του 15ου, έχει περίοπτη θέση καθώς από την κορυφή του κατοπτεύει κανείς όλη την περιοχή από το Αιγαίο μέχρι τον Ευβοϊκό Κόλπο (το ύψος του αγγίζει τα 22 μέτρα). Αξίζει να σημειωθεί ότι, κατά την Ενετοκρατία, περνούσε από εδώ ο κεντρικός δρόμος (παλαιόστρατα) που ένωνε την Κύμη με τη Χαλκίδα, στον οποίον υπήρχαν μάλιστα και διόδια. Η θέση του πύργου και η ευρύτερη περιοχή κατοικούνται ήδη από την προϊστορική εποχή, γεγονός που μαρτυρούν τα ευρήματα που έχει φέρει στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη: θεμέλια διαφόρων κτισμάτων, αρχαίο νεκροταφείο, αρχαίο πηγάδι, δίκτυο ύδρευσης, αλλά και υπόγειες στοές.
Προτάσεις για δραστηριότητες
Ο Ιστιοπλοϊκός Όμιλος Αλιβερίου έχει σημαντική παρουσία τόσο στα ναυταθλητικά, όσο και τα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης. Επικεντρώνεται στη διάδοση της ιστιοπλοΐας τριγώνου, ιδιαίτερα στις νέες ηλικίες, και κάθε χρόνο οργανώνει αγώνες (κατηγορίας Optimist και Laser) με σημαντική συμμετοχή από όλη την Ελλάδα. Η οποία, με τη σειρά της, δίνει μια εξαιρετική ευκαιρία ώστε να γνωρίσει κανείς την περιοχή από θάλασσα και από στεριά.
Όσοι αγαπούν τον αθλητισμό και τις μακρινές αποστάσεις μπορούν επίσης να συμμετάσχουν στον αγώνα Run4Aliveri, που διοργανώνεται στις αρχές Μαΐου για κοινωνικούς σκοπούς, περιλαμβάνοντας τη διαδρομή Αλιβέρι – Κάμπος – Κάραβος.
Οι καλύτερες παραλίες
Ενάμιση χιλιόμετρο από το κέντρο του Αλιβερίου βρίσκεται όπως είπαμε ο Κάραβος, το παλιό επίνειο της πόλης. Αν και στη δεξιά πλευρά του υπάρχει παραλία, η περιοχή του λιμανιού ενδείκνυται κυρίως για βόλτα δίπλα στη θάλασσα, φαγητό και διασκέδαση. Για το μπάνιο σας προτιμήστε τις παραλίες που βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή, π.χ. την Παναγίτσα προς τα νότια, η οποία είναι ιδανική και για ψάρεμα.
Σε κοντινή απόσταση βρίσκεται και ο Κάμπος, μια μεγάλη παραλία με ψιλό βοτσαλάκι και αλμυρίκια, τα οποία φτάνουν σχεδόν μέχρι τη θάλασσα. Είναι ιδανική για όσους αγαπούν τα θαλάσσια σπορ τύπου wind surfing και kite surfing. Ιδανική για όσους θέλουν τουριστικές υποδομές αλλά και για όσους προτιμούν ένα πιο ήρεμο περιβάλλον είναι η παραλία Ποντικού, η οποία είναι οργανωμένη κατά το ήμισυ. Βρίσκεται σε απόσταση μικρότερη του ενός χιλιομέτρου από την όμορφη ακτογραμμή της Ακτής Νηρέως, διαθέτοντας άμμο και βοτσαλάκια.
Tip
Αν βρεθείτε στο Αλιβέρι το καλοκαίρι, ρωτήστε για την ετήσια παράσταση θεάτρου δρόμου που πραγματοποιεί κάθε χρόνο η Πολιτιστική Ομάδα «Τα Μπουλούκια» στην ιστορική γειτονιά Σκαλάκια. Και μην τη χάσετε: η θεατρική ομάδα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στα τοπικά πολιτιστικά δρώμενα, ενώ το συμβολικό αντίτιμο που θα σας ζητηθεί αποδίδεται πάντα σε κοινωνικούς σκοπούς.
Τέλος, δεν θα μπορούσαμε να μην κάνουμε μια αναφορά στη μοναδική ευβοϊκή φιλοξενία, η οποία θα κερδίσει την καρδιά σας από τα πρώτα λεπτά που θα βρεθείτε στο όμορφο Αλιβέρι, καθιστώντας το αγαπημένο προορισμό, τον οποίον θα θελήσετε να επισκεφθείτε ξανά. Άλλωστε δεν είναι λίγοι όσοι πρωτοέρχονται εδώ για διακοπές, συνεχίζοντας έπειτα να ξανάρχονται με κάθε ευκαιρία, χαρακτηρίζοντάς το ως «δικό τους» τόπο και προτείνοντάς το στους αγαπημένους τους. Αυτή η αγάπη των επισκεπτών αποτελεί το πιο λαμπρό κόσμημα του Αλιβερίου.