Κατσανοχώρια: 11 Χωριά Απέναντι Από Τα Ζαγοροχώρια – Πού Να Πάτε, Τι Να Κάνετε
Κατσανοχώρια: Η φυσική ομορφιά τους θα σας κερδίσει από την πρώτη στιγμή. Μια φυσική ομορφιά που συνδυάζεται υπέροχα από τους κατοίκους των χωριών που θα κάνουν την φιλοξενία σας αξέχαστη. Τα Κατσανοχώρια, αναπτύσσονται νοτιοανατολικά των Ιωαννίνων, αποτελούνται από 11 χωριά, με το Καλέντζι, το Ελληνικό και την Πλαίσια, να αποτελούν τα πιο γνωστά από αυτά.
Ωστόσο το καθένα κρύβει τους δικούς του παραδείσους, που έρχεται να συμπληρώσει ένα παζλ με κύρια χαρακτηριστικά την αγνή φυσική ομορφιά, την αλήθεια των ανθρώπων και την ανεπιτήδευτη φιλοξενία. Στην προσπάθεια να οριοθετήσουμε την περιοχή, στα ανατολικά βάζουμε ως όριο τη χαράδρα του ποταμού Αράχθου, στα νότια το Ξηροβούνι, με υψόμετρο 1614 μέτρα, στα δυτικά την Αετοράχη με υψόμετρο 1060 και στα βόρεια την Τσούκα, με το ομώνυμο ιστορικό μοναστήρι, το οποίο χτίστηκε το 1190 σε ένα σημείο με μοναδική θέα στον Άραχθο.
Πρώτη στάση το Ελληνικό
Το Ελληνικό, το οποίο μέχρι το 1928, ονομαζόταν Λοζέτσι, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως υπαίθρια γκαλερί, καθώς από εδώ κατάγεται ο γνωστός γλύπτης Θεόδωρος Παπαγιάννης, με πολλά από τα έργα του να κοσμούν τόσο το δρόμο που οδηγεί στον οικισμό, όσο και διάφορα σημεία του χωριού.
Παράλληλα, το δημοτικό σχολείο, από το 2009, έχει μετατραπεί σε μουσείο σύγχρονης τέχνης, με έργα του καλλιτέχνη, προσελκύοντας μεγάλο ενδιαφέρον και αναπτερώνοντας το ηθικό των κατοίκων, που βλέπουν το χωριό τους να μετατρέπεται σε σημείο συνάντησης. Πρόκειται για ένα μουσείο με πολλές ιδιαιτερότητες, καθώς είναι το μοναδικό στη χώρα που με τα έργα που φιλοξενεί, μιλά για το ψωμί, για τον ευεργέτη, τους πνευματικούς ανθρώπους, αλλά και τους ηπειρώτες μαστόρους, τους βοσκούς και τους γεωργούς.
Πολλές εκδρομές έχουν ως προορισμό το μουσείο ενώ την ίδια στιγμή αυτό έχει συντελέσει στη σημαντική βελτίωση των μαγαζιών του χωριού, στα οποία μπορεί κανείς να βρει νόστιμο και ποιοτικό φαγητό. Σε αυτά τα μαγαζιά μάλιστα βρίσκονται και έργα του γλύπτη Παπαγιάννη, ο οποίος εκτός των άλλων έχει κάνει μία σειρά από προσωπογραφίες, ζωγραφίζοντας τους ανθρώπους του χωριού.
Στην Πλαίσια
Έχοντας αφήσει πίσω μας το Ελληνικό κατευθυνόμαστε προς την ενδοχώρα των Κατσανοχωρίων. Ο δρόμος είναι κατηφορικός, και παρόλο που έχει αρκετές στροφές είναι πολύ καλής κατασκευής και άνετος. Βλέπουμε μπροστά μας τον κάμπο με τα Πλαίσια, και το Καλέντζι, δύο οικισμούς που είναι δίπλα ο ένας στον άλλο και έχουν καταφέρει να διατηρήσουν κάποια κινητικότητα, προσελκύοντας και τουρίστες που τους αρέσει η φύση, οι εξορμήσεις, οι δραστηριότητες. Ο πλάτανος στα Πλαίσια, είναι ένα πολύ χαρακτηριστικό σημείο, που όποια εποχή και αν τον δείτε θα σας εντυπωσιάσει από το μέγεθός του. Εδώ εξάλλου, στην σκιά του πλατάνου, βρίσκεται και το ομώνυμο παραδοσιακό καφενείο στο οποίο θα σταματήσουμε για μία σύντομη στάση.
Δύο κύριοι πίνουν τον καφέ τους και συζητούν για την καθημερινότητα, μία κυρία λίγο πιο πέρα, η κυρία Ρούλα, που τυχαίνει να είναι και η ιδιοκτήτρια, ολοκληρώνει ένα παζλ. «Είναι η αγαπημένη μου συνήθεια» θα μας πει, και σηκώνεται για να μας ετοιμάσει τους καφέδες μας. Παρατηρώντας τον χώρο, εύκολα καταλαβαίνει κανείς ότι εδώ είναι στημένη και η καθημερινότητα κάποιων ανθρώπων. Μία βιβλιοθήκη, μερικοί πίνακες, μία γωνιά με ένα καναπέ και ένα μικρό τραπεζάκι, μία κυρία κάθεται μόνη της σε ένα διπλανό τραπέζι και πίνει τον καφέ της.
Όλοι φυσικά γνωρίζονται μεταξύ τους, ανταλλάσσουν μερικές κουβέντες και μετά ο καθένας συνεχίζει με τον δικό του τρόπο. Ο κ. Κώστας, σύζυγος της κυρίας Ρούλας, έχει πάει να φέρει τα άλογα και είναι έτοιμος για ιππασία. Αισθάνομαι ότι βρίσκομαι σε ένα παράλληλο σύμπαν και το απολαμβάνω.
Φεύγοντας από το καφενείο κάνουμε μία στάση στην πανέμορφη πετρόκτιστη εκκλησία του χωριού, η οποία κατασκευάστηκε το 1634 και είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Ένας κισσός έχει καλύψει εξ` ολοκλήρου το καμπαναριό δίνοντας έναν άλλο χαρακτήρα στο χώρο. Η Πλαίσια, αποτέλεσε την ιδιαίτερη πατρίδα του Ζαν Μωρέας, του διάσημου ποιητή, ο οποίος πρωτοστάτησε στο κίνημα του γαλλικού συμβολισμού και έζησε μόνιμα στο Παρίσι.
Στο Καλέντζι
Το Καλέντζι, αποτελεί το δεύτερο μεγαλύτερο χωριό της περιοχής, μετά το Ελληνικό. Επισκεπτόμαστε την όμορφη πλατεία του, αλλά και την εκκλησία του Αγίου Νικολάου που είναι χτισμένη το 1630. Το δημοτικό σχολείο του οικισμού έχει τη δική του ξεχωριστή ιστορία καθώς πυρπολήθηκε το 1943, από τους Γερμανούς. Στο Καλέντζι, επισκεπτόμαστε τον ξενώνα Ροδάμι, (www.rodami.gr) ο οποίος βρίσκεται σε ένα κτίριο του 1833 και έχει ανακαινιστεί με σεβασμό στην ιστορία του και τον χαρακτήρα του, ενώ επισκεπτόμαστε και το κοινοτικό εργαστήριο των Τζουμεϊκερς, μία πρωτοβουλία που θέλει να δημιουργήσει μία κοινότητα ανθρώπων που ο καθένας θα σχεδιάζει και θα κατασκευάζει εργαλεία για αγροτικές παραγωγές μικρής κλίμακας.
Στον χώρο που έχει παραχωρηθεί από τον πολιτιστικό σύλλογο οι Τζουμέϊκερς, έχουν ήδη στήσει ένα μικρό εργαστήριο εξοπλισμένο με διάφορα εργαλεία κοπής και επεξεργασίας σιδήρου και ξύλου, τρισδιάστατους εκτυπωτές, μικροεπεξεραστές και διάφορα άλλα εργαλεία που μπορούν να βοηθήσουν στη δημιουργία μία συσκευής.
Στο Γεφύρι της Πλάκας
Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά σημεία ολόκληρης της Ηπείρου, είναι το γεφύρι της Πλάκας στον ποταμό Άραχθο, το οποίο αποτελεί το μεγαλύτερο μονότοξο γεφύρι των Βαλκανίων με την καμάρα του, να φτάνει τα 40 μέτρα και το ύψος του τα 20 μέτρα. Το αρχικό γεφύρι κατασκευάστηκε το 1866 από έναν από τους πιο γνωστούς μαστόρους της εποχής τον Μπέκα, από την Πράμαντα. Το γεφύρι αυτό, αποτέλεσε από το 1881 μέχρι και το 1912, το σύνορο ανάμεσα στην τότε επικράτεια της χώρας και την Τουρκία, λειτουργώντας μάλιστα στο σημείο και τελωνείο, σε κτίριο που σώζεται μέχρι και σήμερα. Ωστόσο το 2015, μετά από μία έντονη βροχόπτωση το γεφύρι κατέρρευσε. «Ήμουν εδώ το προηγούμενο βράδυ», θα μας πει ο Χρήστος Τασούλας, ο οποίος κατάγεται από την περιοχή και ασχολείται με την διοργάνωση εμπειριών βουνού και διάσχισης ποταμών. «Έβρεχε υπερβολικά. Συνέχισε να βρέχει όλο το βραδύ και το γεφύρι δεν άντεξε. Στο άκουσμα ότι το γεφύρι έπεσε παγώσαμε. Θυμάμαι πολύ καλά εκείνο το συναίσθημα. Έχει γίνει αυτό που πιστεύεις ότι ποτέ δεν θα γίνει. Είναι μία ημέρα που έχει χαραχτεί ανεξίτηλα στη μνήμη μου.»
Από την επόμενη ημέρα κιόλας ξεκίνησε η διαδικασία ανακατασκευής του και στα τέλη του 2019, το γεφύρι ήταν και πάλι έτοιμο με την επανακατασκευή του να γίνεται με πανομοιότυπο τρόπο με την αρχική κατασκευή και ακριβώς με τα ίδια χαρακτηριστικά. Αφήνουμε το αυτοκίνητο στο παρκινγκ και περπατάμε από το μονοπάτι στο πλάι του ποταμού, και έχουμε την ευκαιρία να δούμε το γεφύρι από διάφορες οπτικές ενώ ανεβαίνοντας πάνω καταλαβαίνουμε το ύψος του και την μεγαλοπρέπειά του.
Στην Πλατανούσσα
Βρίσκεται κοντά στο γεφύρι της Πλάκας και το παλιό της όνομα ήταν Ραψίστα. Όπως φαίνεται και από το όνομα, η Πλατανούσσα έχει πολλά πλατάνια που δημιουργούν όμορφες εικόνες και όπως μαθαίνουμε το καλοκαίρι διατηρεί καλές θερμοκρασίες. Κάνουμε μία στάση στο καφενείο – μπακάλικο στην είσοδο του χωριού όπου συναντάμε την κυρία Κούλα η οποία έκανε 20 χρόνια στη Γερμανία και στη συνέχεια επέστρεψε και από τότε μένει μόνιμα στο χωριό. «Εδώ είναι καλύτερα από οπουδήποτε. Δεν το κουνάω από εδώ!» Είναι χαρούμενη, χαμογελαστή και μιλώντας μαζί της, αισθάνεσαι ότι αυτό θέλει να κάνει.
Την ίδια στιγμή η κυρία Βασιλική, η ιδιοκτήτρια του καφενείου, μας ετοιμάζει τους καφέδες και μιλάμε για τη ζωή στο χωριό, για τον κόσμο που έχει φύγει, και για το καλοκαίρι που έρχεται. «Καλό είναι και το καλοκαίρι, που έρχεται περισσότερος κόσμος, αλλά και ο χειμώνας έχει άλλη χάρη. Το καλό εδώ στα χωριά μας είναι ότι ζούμε την κάθε εποχή με ότι αυτή φέρνει μαζί της.»
Φεύγοντας από το καφενείο κάναμε μία στάση στην πλατεία για να δούμε την πέτρινη εκκλησία της Παναγίας, και συνεχίσαμε λίγο πιο έξω από το χωριό στη νεροτριβή. Εδώ ο καθένας μπορεί να φέρει τα ρούχα του και μόνο με τη δύναμη του νερού, χωρίς την προσθήκη οποιουδήποτε χημικού να τα πλύνει. Βλέπουμε τη δύναμη του νερού και, παρόλο που το κρύο είναι τσουχτερό, δεν θέλουμε να φύγουμε. Και τι δε θα έδινα να το είχα αυτό κοντά στο σπίτι μου.