Μηλιές Πηλίου: Η Εντυπωσιακή Αρχιτεκτονική Του Χωριού Και Το Θρυλικό Τρενάκι «Μουντζούρης»
Μηλιές Πηλίου: Ένα από τα πιο όμορφα χωριά στο Πήλιο σε ένα ειδυλλιακό τοπίο ανάμεσα σε…μηλιές, ελιές και καστανιές. Η παράξενη εκκλησία του χωριού και φυσική το θρυλικό τρενάκι «Μουντζούρης». Όλα όσα πρέπει να δείτε αν επισκεφτείτε τις Μηλιές, τι να κάνετε, που θα φάτε.
Θεωρούνται ένα από τα πιο ωραία χωριά στο Πήλιο, όμως κάτι τέτοιο μπορεί να μη λέει και πολλά πράγματα, εφόσον μιλάμε για μια περιοχή που είναι από φυσικού της γεμάτη με ομορφιές. Ίσως λοιπόν το μεγαλύτερο κομπλιμέντο για τις Μηλιές να είναι αυτό που λένε πολλοί επισκέπτες τους –ότι, με έναν δικό τους τρόπο, δείχνουν σαν μικρογραφία ολόκληρου του Βουνού των Κενταύρων.
Οι Μηλιές είναι χτισμένες σε υψόμετρο 400 μέτρων και απέχουν 28 χιλιόμετρα από τον Βόλο. Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2011, έχουν 640 μόνιμους κατοίκους. Η παράδοση λέει ότι ιδρύθηκαν από ανθρώπους που ήρθαν πρόσφυγες από τις Μηλιές της Εύβοιας –ένα χωριό που ναι μεν υπάρχει ακόμα, όμως υπέφερε παλαιότερα από επιθέσεις πειρατών, οι οποίες κατά καιρούς το οδήγησαν σε ερήμωση. Η ιστορική έρευνα δεν μπορεί να πιστοποιήσει αν μια τέτοια διήγηση αληθεύει, πάντως η παλιότερη γραπτή αναφορά για την ύπαρξη του οικισμού (1510) ανήκει πράγματι σε περιόδους με πολλά τέτοια προβλήματα.
Οι Μηλιές γνώρισαν σημαντική οικονομική ανάπτυξη και από το 1814 και μετά υπήρξαν έδρα της θρυλικής «Μηλιώτικης Σχολής». Η σχολή αυτή ιδρύθηκε από τον Άνθιμο Γαζή –που ήταν κάτοικος του χωριού– προσφέροντας διδασκαλία φυσικών επιστημών και φιλοσοφίας σε επίπεδο σπάνιο για τις αρχές του 19ου αιώνα, με τρόπο μάλιστα που απηχούσε ευθέως τις δυτικοευρωπαϊκές ιδέες και πρακτικές εκείνης της ανήσυχης εποχής. Στα πλαίσιά της, μάλιστα, στήθηκε και μια πρότυπη βιβλιοθήκη, η οποία εξακολουθεί να λειτουργεί.
Το 1821 ο Άνθιμος Γαζής ύψωσε στο χωριό τη σημαία της Επανάστασης και πήρε μέρος σε όλες τις μάχες που δόθηκαν στην ευρύτερη περιοχή. Ωστόσο η Επανάσταση δεν μπόρεσε να ριζώσει στη Θεσσαλία και σύντομα έσβησε απέναντι στις υπέρτερες δυνάμεις των Οθωμανών. Οι Μηλιές θα γίνονταν τμήμα του ελληνικού κράτους πολύ αργότερα, το 1881. Ο οικισμός υπέφερε ξανά κατά τη διάρκεια της Κατοχής (1943), όταν σε αντίποινα για τοπικές αντιστασιακές ενέργειες οι Γερμανοί τον κατέκαψαν, εκτελώντας παράλληλα και 25 κατοίκους.
Οι Μηλιές έφθιναν περαιτέρω μετά τους καταστροφικούς σεισμούς της δεκαετίας του 1950 και την εντατική έναρξη της αστικοποίησης στην Ελλάδα, αλλά από τη δεκαετία του 1980 και μετά μπόρεσαν και γνώρισαν μια νέα ζωή, αυτή τη φορά ως δημοφιλής τουριστικός προορισμός.
Πού να μείνετε
Η τουριστική ανάπτυξη που γνώρισαν οι Μηλιές από τη δεκαετία του 1980 και μετά είχε σαν αποτέλεσμα να δημιουργηθούν αρκετά ποιοτικά καταλύματα. Το «Αρχοντικό Φιλιππίδη» –μια ανακαινισμένη παραδοσιακή οικία– ανήκει στα πιο διάσημα ανάμεσά τους και υπόσχεται διαμονή μέσα στο πράσινο, με θέα στο γαλάζιο του Παγασητικού Κόλπου. Και το καθιστικό του με τα χαρακτηριστικά πηλιορείτικα παράθυρα σίγουρα την προσφέρει.
Το «Μυροβόλι» παρέχει οικογενειακή εμπειρία και χειροποίητο πρωινό. Το μικρό ξενοδοχείο «Παλιός Σταθμός» βασίζεται στην καταπληκτική θέα των καινούριων, πάνω δωματίων του. Ο ξενώνας «Ηλιόβολο» διαθέτει παραδοσιακό περιβάλλον και θέα, αλλά και δικό του καφέ με τζάκι. Εξαιρετική επιλογή είναι και ο ξενώνας «Ανεμόεσσα», μόλις 150 μέτρα από την κεντρική πλατεία του χωριού, με ωραία, ηλιόλουστη βεράντα.
Πού θα κάτσετε για καφέ και ποτό
Το «Άννα, Να Ένα Μήλο» είναι ένα από τα πιο διάσημα cafe-bar όλου του Πηλίου, με χαρακτηριστική διακόσμηση στους τοίχους, στην οποία πρωταγωνιστούν ο Elvis Presley και παλιές διαφημίσεις της Ολυμπιακής Αεροπορίας και των Μπισκότων Παπαδοπούλου. Δοκιμάστε οπωσδήποτε τη μηλόπιτα και τις κρέμες λεμονιού που φτιάχνουν μόνοι τους.
Καλαίσθητο είναι και το cafe-wine bar «Το Ρόδο Και Το Αηδόνι», το οποίο σερβίρει και εξαιρετικά κοκτέιλ αν το προτιμήσετε για βραδινή έξοδο. Θαυμάσιο και το μπαλκονάκι του: εάν δεν έχει πολύ ομίχλη, χαζεύετε από εκεί ένα μεγάλο κομμάτι του Παγασητικού. Μία ακόμα εξαιρετική επιλογή, με πιστούς θαμώνες που συχνά έρχονται ακόμα και από τον Βόλο, είναι και το «Jim O’ Clock». Δίνει καφέ και σε πακέτο, αλλά δοκιμάστε και το γλυκό κουταλιού μήλο.
Πού θα φάτε
Οι Μηλιές έχουν αρκετές ταβέρνες για να διαλέξετε. Το «Σαλκίμι» σερβίρει κορυφαία κρεατικά μα και κολοκυθοκεφτέδες ή τηγανοκουλούρες γεμιστές με τυρί –κι αν είναι εποχή για αγριογούρουνο κυνήγι, συστήνεται ανεπιφύλακτα. Το «Πανόραμα» διακρίνεται για τις μεγάλες και ποιοτικές του μερίδες, ενώ διαθέτει επιλογές και για χορτοφάγους: η σπιτική χορτόπιτα είναι εξαιρετική.
Το «Αλώνι» είναι ιδανικό για αρνίσια παϊδάκια, σπετζοφάι και βουβαλίσια σουτζουκάκια. Το «Λιοστάσι» είναι μια παραδοσιακή ταβέρνα μέσα στα δέντρα, που θα σας υποδεχτεί κερνώντας σας τσίπουρο. Καλή επιλογή ειδικά για τους καλοκαιρινούς μήνες είναι και το καφεζυθεστιατόριο «Αίγλη», ενώ αξίζει να περάσετε και από το εστιατόριο του ξενοδοχείου «Παλιός Σταθμός» για χοιρινό κοντοσούβλι.
5 πράγματα που αξίζει να κάνετε, αν βρεθείτε στις Μηλιές
Συνδυάζοντας μοναδικά το σημαντικό ιστορικό παρελθόν με ένα χαρακτηριστικά πηλιορείτικο τοπίο γεμάτο καστανιές, ελιές και (βεβαίως) μηλιές, το χωριό έχει να προσφέρει πολλά στον επισκέπτη –τόσο σε φύση, όσο και σε αξιοθέατα. Είναι άλλωστε χάρη σε αυτόν τον συνδυασμό που θεωρείται από πολλούς ως μια σύνοψη όλου του Πηλίου.
Περιηγηθείτε στην εκπληκτική φύση που περιβάλλει το χωριό
Οι Μηλιές είναι ένας πανέμορφος και πολύ καλά διατηρημένος παραδοσιακός οικισμός, γεμάτος με πέτρινα αρχοντικά, γραφικά δρομάκια και αρκετές βρύσες. Εξίσου υπέροχο, όμως, είναι και το φυσικό τοπίο γύρω από το χωριό, το οποίο έχει αξιοποιηθεί σωστά, με διάνοιξη μονοπατιών. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι εδώ διοργανώνει συχνά τους περιπάτους του και ο Φυσιολατρικός Όμιλος Βόλου.
Μια ωραία περιήγηση που μπορεί να γίνει εύκολα ακόμα κι αν έχετε παιδιά μαζί σας, είναι η ανάβαση στο ξωκλήσι του Άθωνα. Στους πιο έμπειρους πεζοπόρους, πάλι, συστήνεται να δοκιμάσουν την αρκετά μακρινή –και δύσκολη, σε σημεία της– διαδρομή που βγάζει στη Μπούφα ή να αναζητήσουν τα μονοπάτια που οδηγούν μέχρι την Τσαγκαράδα. Αρκετή εμπειρία χρειάζεται και η διαδρομή που ξεκινά από τη Γέφυρα Ντε Κίρικο και τερματίζει στα Καλά Νερά, μετά από περίπου 2 ώρες.
Κάντε μια βόλτα με τον περίφημο «Μουντζούρη», το τρενάκι του Πηλίου
Το 1903 οι Μηλιές –ανθηρό κεφαλοχώρι για τα δεδομένα της εποχής– συνδέθηκαν με το εμποροβιομηχανικό κέντρο του Βόλου μέσω ενός σιδηρόδρομου που έφτιαξε ο Ιταλός μηχανικός Εβαρίστο ντε Κίρικο, πατέρας του διάσημου σουρεαλιστή ζωγράφου Τζόρτζιο Ντε Κίρικο. Μάλιστα, 500 μέτρα από τον σταθμό του χωριού εξακολουθεί να στέκει η λεγόμενη Γέφυρα Ντε Κίρικο: μια κατασκευή μοναδική στον κόσμο, από την άποψη ότι οι ράγες κάνουν καμπύλη πάνω στον φορέα της γέφυρας, που είναι ευθύγραμμος.
Το τρένο έγινε διάσημο ως «Μουντζούρης», περιέπεσε όμως σε αχρηστία κατά το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα και βγήκε επισήμως εκτός λειτουργίας το 1971. Το 1985, όμως, χαρακτηρίστηκε διατηρητέο ιστορικό μνημείο, ενώ το 1996 τέθηκε ξανά σε τροχιά ύστερα από μία σειρά επισκευών, γνωρίζοντας μια νέα ζωή –αυτή τη φορά ως τουριστικό αξιοθέατο, διατηρώντας το παλιό του χαϊδευτικό παρατσούκλι.
Πλέον, βέβαια, εκτελείται μόνο το δρομολόγιο από τις Μηλιές στα Άνω Λεχώνια, με τα συνολικά 4 βαγόνια να διασχίζουν μία από τις πιο στενές σιδηροδρομικές γραμμές στον κόσμο (60 εκατοστά). Ταυτόχρονα, ωστόσο, θεωρείται και μία από τις ωραιότερες διαδρομές με τρένο σε όλη την Ευρώπη, λόγω του ορεινού χαρακτήρα του γύρω τοπίου, όπου κυριαρχούν πυκνά δάση από πλατάνια και πουρνάρια.
Επισκεφθείτε τη Βιβλιοθήκη «Ψυχής Άκος»
Όταν το 1814 ο Άνθιμος Γαζής και δύο ακόμα λόγιοι του Νεοελληνικού Διαφωτισμού από τις Μηλιές –ο Γρηγόριος Κωνσταντάς και ο Δανιήλ Φιλιππίδης– θέλησαν να ιδρύσουν σχολή ανώτερης εκπαίδευσης με έδρα το χωριό, συνάντησαν τις αντιρρήσεις της οθωμανικής διοίκησης. Για να τις παρακάμψουν, λοιπόν, την ονόμασαν «Ψυχής Άκος» (θεραπεία ψυχής, δηλαδή), παρουσιάζοντάς την ως πνευματικό ίδρυμα. Επί του πρακτέου, βέβαια, έστησαν όντως μια πρότυπη ακαδημία, η οποία έγινε ξακουστή ως «Μηλιώτικη Σχολή». Ο Γαζής πρόσφερε μάλιστα ολόκληρη την προσωπική του βιβλιοθήκη, αλλά και επιστημονικά όργανα που εκείνη την εποχή δύσκολα έβρισκες στην Ελλάδα.
Η σχολή αναγκάστηκε να διακόψει τη λειτουργία της με το ξέσπασμα της Επανάστασης του 1821, καθώς και οι τρεις ιδρυτές της πήραν ενεργά μέρος. Μετά την αποτυχία της εξέγερσης στη Θεσσαλία ο Γαζής κατέφυγε στη νότια Ελλάδα. Το 1834 η σχολή ξαναλειτούργησε με διευθυντή τον Κωνσταντά, έκλεισε όμως οριστικά με τον θάνατό του το 1844. Το πλούσιο βιβλιογραφικό υλικό και τα όργανα του Γαζή έμειναν ωστόσο στις Μηλιές. Κι έτσι, το 1928, με δωρεά της Κρυσταλλίας Οικονομάκη, χτίστηκε ένα καινούριο κτήριο για να τα στεγάσει, το οποίο έλαβε τιμητικά την ονομασία «Ψυχής Άκος». Δυστυχώς, όταν οι Γερμανοί πυρπόλησαν το χωριό το 1943, το οίκημα τυλίχτηκε στις φλόγες, χάνοντας ένα μεγάλο μέρος από τη συλλογή του.
Από το 1955 το κτήριο λειτουργεί ως δημοτική βιβλιοθήκη, όντας μάλιστα μία από τις παλιότερες στη χώρα μας. Παρά την καταστροφή του 1943 εξακολουθεί να διαθέτει χιλιάδες τίτλους, μεταξύ τους σπάνια βιβλία που εκδόθηκαν από το 1497 ως το 1899, αλλά και χειρόγραφα τα οποία χρονολογούνται από τον 10ο αιώνα ως και τον 18ο. Πέραν αυτών υπάρχει και η επαναστατική σημαία που ύψωσε το 1821 ο Γαζής, αλλά και κειμήλια νεότερων χρόνων –σαν την ομαδική φωτογραφία που έβγαλαν οι κάτοικοι του χωριού το 1903, όταν έγιναν τα εγκαίνια του Μουντζούρη.
Δείτε το Λαογραφικό Μουσείο
Βρίσκεται μόλις λίγα μέτρα από την κεντρική πλατεία του χωριού, στο ισόγειο του Δημαρχείου. Φιλοξενεί μια ωραία συλλογή τοπικών φορεσιών και ειδών καθημερινής χρήσης (τη δώρισε το 1987 η Ελένη Φαίη-Σταμάτη), αυτό όμως που το καθιστά κορυφαίο προορισμό για κάθε επισκέπτη είναι ότι έχει και έργα του Θεόφιλου.
Ο σπουδαίος λαϊκός ζωγράφος με το εντελώς προσωπικό στυλ ήταν μεν από τη Μυτιλήνη, έζησε όμως κάμποσα χρόνια στο Πήλιο. Και το 1897 βρέθηκε και στις Μηλιές, όπου έμεινε για 3 περίπου χρόνια, ζωγραφίζοντας σε σπίτια ή φιλοτεχνώντας θρησκευτικές εικόνες. Τη διαδρομή αυτή ξετυλίγει ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο, γραμμένο από τον Λαρισαίο γιατρό Νικόλαο Α. Παπαθεοδώρου.
Περάστε από την εκκλησία των Παμμεγίστων Ταξιαρχών
Πρόκειται για μία από τις πιο παράξενες εκκλησίες στην Ελλάδα. Είναι άγνωστο πότε και από ποιους χτίστηκε, καθώς έχει διασωθεί μόνο το έτος 1741 ως χρονολογία ανακαίνισης. Αντανακλά πάντως την τοπική αρχιτεκτονική εκείνης της εποχής, οπότε δεν μπορεί να είναι πολύ παλιότερη.
Το πρώτο παράδοξο είναι ότι, ενώ έχει καταβληθεί μεγάλη φροντίδα για να διασφαλιστεί εξαιρετική ακουστική –με τοποθέτηση αναποδογυρισμένων πιθαριών στους τρούλους και με αξιοποίηση υπόγειων πηγαδιών– όλα είναι έτσι φτιαγμένα ώστε ο ήχος να μην ακούγεται έξω. Επιπλέον, δεν υπάρχει καμπαναριό ή έκδηλα θρησκευτικά σύμβολα. Είναι σαν όποιος την έφτιαξε να μην ήθελε να μοιάζει με εκκλησία.
Το δεύτερο παράδοξο σχετίζεται με μια συγκεκριμένη αγιογραφική παράσταση που επιγράφεται «Ο Μάταιος Βίος του Πλάνου Κόσμου» και είναι λίγο απομονωμένη από τις υπόλοιπες, στη δεξιά γωνιά του πρόναου –για πολλά χρόνια, μάλιστα, οι ιθύνοντες την είχαν καταχωνιασμένη πίσω από παλιά έπιπλα. Σε αυτήν μπορεί κανείς να θαυμάσει μια παράσταση του ζωδιακού κύκλου εντελώς ασυνήθιστη, έως και ασύμβατη με μια Ορθόδοξη χριστιανική εκκλησία. Δημιουργός της φέρεται να είναι κάποιος μοναχός του Αγίου Όρους, ο οποίος λέγεται ότι έμεινε στις Μηλιές επί 33 χρόνια, αγιογραφώντας τους Παμμέγιστους Ταξιάρχες (το όνομά του δεν διασώζεται στις ντόπιες παραδόσεις).