Πώς θα σου φαινόταν να ζούσες σε ένα μέρος που ο μέσος όρος θερμοκρασίας για τον Ιανουάριο είναι οι -45 βαθμοί Κελσίου; Που ακόμα και το σάλιο παγώνει από τον παγετό και σπάει στα χείλη σαν παγάκι; Πού μόνο όταν το θερμόμετρο πέσει κάτω από τους -55 βαθμούς Κελσίου κλείνουν τα σχολεία; Πού σε αυτό το μέρος έχει καταγραφεί ρεκόρ ψύχους σε κατοικημένη περιοχή και γι’ αυτό θεωρείται το πιο παγωμένο χωριό στον κόσμο;
Πολύ, πάρα πολύ ζόρικη πρόκληση που σε κάνει απλά να γελάς με το γεγονός ότι εμείς εδώ στην Ελλάδα, που ζούμε κάθε χρόνο κάτι σαν χειμώνα -με εξαίρεση συγκεκριμένες πόλεις και χωριά του βορρά-, αναστατωνόμαστε με το πολικό ψύχος που έρχεται προσεχώς και θα κρατήσει για λίγες μόνο ημέρες.
Αν μας άκουγαν οι 462 κάτοικοι του Οϊμιάκον (Oymyakon) θα γελούσαν και αυτοί μαζί μας.
Μία παγωμένη βόλτα στο πιο παγωμένο χωριό του πλανήτη
Το Οϊμιάκον δεν ανήκει ούτε στη Γροιλανδία, ούτε στις ΗΠΑ, ούτε στον Βόρειο Πόλο – τρία κατοικημένα μέρη του πλανήτη που αποτελούν δημοφιλείς απαντήσεις στην ερώτηση πού βρίσκεται το πιο κρύο μέρος όπου ζουν άνθρωποι, δεδομένου ότι η Ανταρκτική δεν έχει μόνιμο πληθυσμό.
Βρίσκεται στα βόρεια της Δημοκρατίας των Σαχά στην Ασιατική Ρωσία, αλλιώς Σιβηρία και συγκεκριμένα στη βορειοανατολική Γιακουτία (την πιο παγωμένη πόλη παγκοσμίως). Πρόκειται για μία αγροτική περιοχή, έναν μικρό οικισμό που υψώνεται σε υψόμετρο 750 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και λόγω της βόρειας θέσης του, η διάρκεια της ημέρας κυμαίνεται από 3 ώρες τον Δεκέμβριο έως 21 ώρες τον Ιούνιο.
Ιδρύθηκε τη δεκαετία του 1920, από κτηνοτρόφους που μετέφεραν τους ταράνδους τους στις ιαματικές πηγές της περιοχής και η ονομασία του προήλθε από τον ποταμό Οϊμιάκον, του οποίου το όνομα σημαίνει «νερό που δεν παγώνει».
Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, στο Οϊμιάκον κατασκευάστηκε ένα μικρό αεροδρόμιο για την εναέρια διαδρομή Αλάσκας – Σιβηρίας, προκειμένου να μεταφέρονται οι αμερικανικές προμήθειες στο Ανατολικό μέτωπο, το οποίο λειτουργεί μέχρι σήμερα.
Όπως φαντάζεσαι, λόγω των πολικών θερμοκρασιών, τίποτα δεν φυτρώνει στο έδαφος του Οϊμιάκον. Η τοπική οικονομία κινείται κυρίως μέσα από το εμπόριο γούνας και το ψάρεμα, ενώ η κύρια τροφή των κατοίκων, εκτός από τα ψάρια, είναι το κρέας ταράνδου και αλόγου.
Πώς κυλά άραγε η καθημερινότητα για τους ανθρώπους που ζουν εκεί;
Διαβάζοντας ένα οδοιπορικό που είχε κάνει ο πολυταξιδεμένος Νεοζηλανδός φωτογράφος Amos Chapple το 2014, οι δρόμοι είναι σχεδόν πάντα άδειοι τον χειμώνα. «Θα πίστευε κάποιος ότι οι κάτοικοι θα ήταν εξοικειωμένοι με το κρύο και ότι θα υπήρχε ζωή στους δρόμους και στην πλατεία του χωριού. Κι όμως, μιλώντας μαζί τους, αντιλαμβάνεσαι ότι το τρέμουν», γράφει χαρακτηριστικά. «Γιατρός της περιοχής μου είπε ότι αρκεί να περπατήσεις για ένα λεπτό γυμνός έξω για να παγώσεις μέχρι θανάτου», προσθέτει.
Στο Οϊμιάκον βρίσκεις τα πάντα από μία όμως φορά το καθένα, εκτός από τα σχολεία, τα οποία μόνο όταν το θερμόμετρο πέσει κάτω από τους -55 βαθμούς Κελσίου κλείνουν. Υπάρχει ένα σούπερ μάρκετ, ένα ταχυδρομείο, μία τράπεζα, ένα βενζινάδικο και το μικρό αεροδρόμιο που προαναφέραμε.
Ο Chapple δεν αναφέρει πουθενά στο οδοιπορικό του για την ύπαρξη κάποιας ταβέρνας ή κάποιου μπαρ. Μπορεί να υπάρχουν, μπορεί και όχι, το πιθανότερο.
Αναφέρει όμως ότι οι κάτοικοι ζεσταίνονται, πέρα από τη θέρμανση και τα χοντρά και πολλά ρούχα, με άφθονη βότκα και Russki Chai, ένα είδος ρώσικου τσαγιού.
Το μεγάλο, ακραίο, εύρος θερμοκρασιών του Οϊμιάκον
Στην πλατεία του χωριού, στέκει υπερήφανο ένα μνημείο για το ρεκόρ ψύχους (σε κατοικημένο μέρος) που σημειώθηκε εκεί, όταν το θερμόμετρο έδειξε -67,8 βαθμούς Κελσίου στις 6 Φεβρουαρίου του 1933. Πρόκειται για ένα ρεκόρ που μοιράζεται το Οϊμιάκον με τον γείτονά του, την πόλη Βερχογιάνσκ που βρίσκεται και αυτή στη Δημοκρατία των Σαχά στη Σιβηρία.
Το δεύτερο εντυπωσιακό στοιχείο πάντως με το συγκεκριμένο χωριό, μετά από το ότι είναι το πιο παγωμένο κατοικημένο μέρος παγκοσμίως, είναι το μεγάλο, ακραίο, εύρος θερμοκρασιών που καταγράφεται στην περιοχή.
Το Οϊμιάκον έχει ψυχρό υποπολικό κλίμα, που προκαλεί υπερβολικά ψυχρούς χειμώνες και καλοκαίρια με σχετικά υψηλή θερμοκρασία την ημέρα και αρκετά πιο χαμηλή θερμοκρασία το βράδυ. Σε αυτές τις συνθήκες συντελούν η τεράστια απόστασή του από τα θερμά ρεύματα των ωκεανών, σε συνδυασμό με το υψόμετρό του, καθώς και η απόστασή του από τον Βόρειο Πόλο.
Τον χειμώνα, η θερμοκρασία κυμαίνεται κατά μέσο όρο στους -40 με -45 βαθμούς Κελσίου. Μια λιγότερο ψυχρή ημέρα μπορεί να πλησιάσει κοντά στους -35 βαθμούς Κελσίου, ενώ μία αρκετά παγωμένη ακόμα και τους -60 βαθμούς Κελσίου, με τα χιόνια να φτάνουν τα 2 μέτρα ύψος.
Παρά το γεγονός ότι το καλοκαίρι συμβαίνουν οι περισσότερες καταιγίδες, η θερμοκρασία ανεβαίνει και μπορεί να φτάσει -αναπάντεχα- τους 20 με 25 βαθμούς Κελσίου. Το βράδυ όμως έχει κατακόρυφη πτώση, με το θερμόμετρο να κατρακυλά στους 9 με 10 βαθμούς Κελσίου.
Οι πιο ακραίες θερμοκρασίες που έχουν καταγραφεί στο Οϊμιάκον είναι 37 βαθμοί Κελσίου στις 28 Ιουλίου του 2010 και −67,8 βαθμοί Κελσίου, που αναφέραμε παραπάνω.
Για την ιστορία να πούμε ότι το παγκόσμιο αρνητικό ρεκόρ θερμοκρασίας που χτύπησε ποτέ τη Γη ήταν στον ρωσικό σταθμό Βοστόκ στην Ανταρκτική με −89,2 βαθμούς Κελσίου στις 21 Ιουλίου του 1983.